Bihar Board 12th Entrepreneurship Important Questions Short Answer Type Part 1 in Hindi
Bihar Board 12th Entrepreneurship Important Questions Short Answer Type Part 1 in Hindi
рдк्рд░рд╢्рди 1.
рдиिрдпोрдЬрди рдХी рддीрди рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ рдмрддाрдЗрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдиिрдпोрдЬрди рдХी рддीрди рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ рдпे рд╣ैं-
- рдиिрдпोрдЬрди рд╡िрднिрди्рди рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдУं рдоें рд╕े рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рдХा рдЪрдпрди рд╣ै।
- рдиिрдпोрдЬрди рдПрдХ рдиिрд░ंрддрд░ рдПрд╡ं рд▓ोрдЪрдпुрдХ्рдд рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै।
- рдиिрдпोрдЬрди рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдЗрд╕рдХी рдкाрд░рдо्рдкрд░िрдХ рдиिрд░्рднрд░рддा рдХा рд╣ोрдиा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 2.
рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХो рд╕ृрдЬрдирд╢ीрд▓ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рдХ्рдпों рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХो рд╕ृрдЬрдирд╢ीрд▓ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдзрди рд╕ृрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдзрди рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ृрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬो рдкूँрдЬी, рд╕рдордп рддрдеा рд╡ृрдд्рддि рдХी рд╡рдЪрдирдмрдж्рдзрддा рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдЕрдерд╡ा рд╕ेрд╡ा рдоें рдоूрд▓्рдп рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЙрдж्рдпрдоिрддा рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдПрдХ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рдПрдХ рдирдпा рд╡िрдЪाрд░ рд╡ाрд▓ा рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд░िрдпा рдоें рдиिрдо्рди рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ рдЖрддी рд╣ैं-
- рдХिрд╕ी рдирдП рдЙрдд्рдкाрджрди рдХो рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиा।
- рдХिрд╕ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рдирдИ рд╡िрдзि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиा।
- рдХिрд╕ी рдирдП рдмाрдЬाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯ рд╣ोрдиा।
- рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХो рдХिрд╕ी рдирдП рд╕्рд░ोрдд рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा।
- рдПрдХ рдирдП рдвंрдЧ рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиाрдиा। рдЕрддः рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдПрдХ рд╕ृрдЬрдирд╢ीрд▓ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 3.
рдХ्рдпा рдк्рд░рдмंрдз рдПрдХ рдкेрд╢ा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдк्рд░рдмंрдз рдкेрд╢े рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं (рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рддрдХрдиीрдХी рдЪाрддुрд░्рдп, рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдПрд╡ं рдЕрдиुрднрд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдФрдкрдЪाрд░िрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп, рд╕ेрд╡ा рднाрд╡рдиा рдХो (рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा) рдХो рддो рдкूрд░ा рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं (рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдкेрд╢ेрд╡рд░ рд╕ंрдШ рдХा рд╣ोрдиा, рдЖрдЪाрд░ рд╕ंрд╣िрддा) рдХा рдЗрд╕рдоें рдЕрднी рдкूрд░ा рд╡िрдХाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рдЕрднी рдк्рд░рдмंрдз рдХा рдкेрд╢े рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХाрд╕ рдЕрдкрдиी рд╢ैрд╢рд╡ाрд╕्рдеा рдоें рд╣ै рддрдеा рдзीрдоी рдЧрддि рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдЧрддि рдоें рддेрдЬी рдЖрдПрдЧी рд╡ैрд╕े-рд╡ैрд╕े рдк्рд░рдмंрдз рдХो рдкेрд╢े рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдоिрд▓рддी рдЬाрдПрдЧी।
рдк्рд░рд╢्рди 4.
рдк्рд░рдмंрдз рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╕्рддрд░ों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ें।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдк्рд░рдмंрдз рдХे рддीрди рд╕्рддрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं
(i) рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ीрдп рдк्рд░рдмंрдз (Top level management) – рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕ंрдЪाрд▓рдХ рдордг्рдбрд▓, рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖, рдк्рд░рдмंрдзрдХीрдп рд╕ंрдЪाрд▓рдХ, рдЬрдирд░рд▓ рдоैрдиेрдЬрд░ рдЖрджि рдЖрддे рд╣ैं, рдпे рд╢рдХ्рддि рдХा рдЕंрддिрдо рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдпे рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рдХे рдкрд░िрдгाрдоों рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░рддे рд╣ैं।
(ii) рдордз्рдп рд╕्рддрд░ीрдп рдк्рд░рдмंрдз (Middle level management) – рдордз्рдпрдо рдк्рд░рдмंрдзрдХ, рд╡िрднाрдЧीрдп, рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ों, рд╕ुрдкрд░िрдЯेंрдбेंрдЯ рдЖрджि рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рд╕े рдмрдирддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЙрдк-рдк्рд░рдмंрдзрдХ, рдЙрдд्рдкाрджрди рдк्рд░рдмंрдзрдХ, рд╢ाрдЦा рдк्рд░рдмंрдзрдХ рддрдеा рд╢्рд░рдо рдЕрдзिрдХाрд░ी рдЖрддे рд╣ैं। рдпे рдк्рд░рдмंрдзрдХ рдк्рд░рддिрджिрди рдХे рдХाрд░्рдп рдХी рдЬाँрдЪ рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиे рдЙрдЪ्рдЪ рдк्рд░рдмंрдзрдХों рдХो рдмрддрд▓ाрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं।
(iii) рдиिрдо्рди рд╕्рддрд░ीрдп рдк्рд░рдмंрдз (Lower level management) – рдЗрд╕рдХे рдЕंрджрд░ рдХाрд░्рдпाрд▓рдп, рдлैрдХ्рдЯрд░ी, рд╡्рдпाрдкाрд░ рдЖрджि рдХे рдХाрд░्рдпों рдоें рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рд╡рд░्рдЧ рдоें рдлोрд░рдоैрди, рдЗंрд╕्рдкेрдХ्рдЯрд░ рддрдеा рд╕ुрдкрд░рд╡ाрдЗрдЬрд░्рд╕ рдЖрддे рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдХाрд░्рдп рд╢्рд░рдоिрдХों рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдХрд░рдиा, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢्рд░рдоिрдХ рдХो рдХाрд░्рдп рд╕ौंрдкрдиा, рдХाрд░्рдп рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрдиा рдЗрдд्рдпाрджि рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 5.
рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рджें। рдЕрдерд╡ा, рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдирдП рд╡िрдЪाрд░ рдХा рд╕ृрдЬрди рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдФрд░ рдирдП рдЙрдж्рдпрдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЙрдж्рдпрдоि рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрдж्рдпрдоिрддा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЙрдж्рдпрдоी рдпा рд╕ाрд╣рд╕ी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ाрдзрдиों рдХा рдПрдХрдд्рд░ीрдХрд░рдг, рдиिрдкुрдгрддा рдХा рд╕ंрдпोрдЬрди рддрдеा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो рд╕рдлрд▓ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдиेрддृрдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рдЗрдд्рдпाрджि рдмाрддें рд╢ाрдоिрд▓ рд░рд╣рддी рд╣ैं।
рдк्рд░рд╢्рди 6.
рд╕ाрд╣рд╕ी рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ाрдгिрдЬ्рдп, рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдФрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ-рдзрди्рдзों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЬोрдЦिрдо рдЙрдаाрддे рд╣ुрдП рд╕ाрд╣рд╕ рдХрд░рдХे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो рдЪрд▓ाрддा рд╣ै рдЙрд╕े рд╣ी рд╕ाрд╣рд╕ी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдж्рдпोрдЧों рдоें рд╕ाрд╣рд╕ी рдЕрдиिрд╢्рдЪिрддाрдУं рдФрд░ рдЬोрдЦिрдоों рдХो рд╡рд╣рди рдХрд░рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рд╕े рд╡े рд▓ाрдн рд░ूрдк рдоें рдЖрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдк्рд░рд╢्рди 7.
рд╕ाрд╣рд╕ी рдХे рдХाрд░्рдпों рдХो рд▓िрдЦें।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ाрд╣рд╕ी рдХे рдХाрд░्рдп рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं- (i) рдЬोрдЦिрдо рдЙрдаाрдиा (ii) рд╡्рдпाрдкाрд░ рдк्рд░рдмंрдз рддрдеा рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиा (iii) рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдЪрдпрди (iv) рдЙрдд्рдкाрджрди рдХा рдЪрдпрди (v) рд╕ंрдпंрдд्рд░ рдХे рдЖрдХाрд░ рдХा рдЪрдпрди (vi) рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рд╕्рдеाрди рдХा рдЪрдпрди (vii) рд╡िрдХ्рд░рдп рд╕ंрдЧрдарди (viii) рдирд╡ीрди рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рд╡िрдзि рдХो рдЪрд▓ाрдиा (ix) рд╕рдорди्рд╡рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा (x) рд╕ाрд╣рд╕ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдЪ्рдЪे рдЙрдд्рдкाрдж рдХा рдк्рд░рдмंрдз।
рдк्рд░рд╢्рди 8.
рд╕ाрд╣рд╕ рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ाрд╣рд╕ рд╢рдм्рдж рдл्рд░ेंрдЪ рд╢рдм्рдж рд╕े рдмрдиा рд╣ै рдЬिрд╕े рдл्рд░ेंрдЪ рдоाрдкрди рдоें рдПрди्рдЯ्рд░ीрдк्рд░ीрди्рдбрд░ (Entreprendre) рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рдХिрд╕ी рдХाрд░्рдп рдХो рд╣ाрде рдоें рд▓ेрдиा।
рдк्рд░рд╢्рди 9.
рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЕрдз्рдпрдпрди рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдФрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрд╣рд╕ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рдмाрд░ीрдХी рд╕े рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиा рд╣ी рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ рддрдд्рдд्рд╡ों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдЙрдж्рдпрдоी рдпा рд╕ाрд╣рд╕ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 10.
рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрди рдХाрд░рдгों рд╕े рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХुрдЫ рдРрд╕े рдХाрд░рдг рд╣ै рдЬिрдирдХे рдЪрд▓рддे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХो рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпे рдХाрд░рдг рд╣ैं- (i) рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХा рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдк्рд░рдпोрдЧ (ii) рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рд▓рдЧाрддाрд░ рдЕрдз्рдпрдпрди (iii) рд╡्рдпूрд╣-рд░рдЪрдиा рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ (iv) рдЦрддрд░ों рдФрд░ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдХी рдкрд╣рдЪाрди (v) рдк्рд░рдмंрдзрдХों рдХे рд▓िрдП рд╕рд╣ाрдпрдХ (vi) рднрд╡िрд╖्рдп рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ, рдЗрдд्рдпाрджि।
рдк्рд░рд╢्рди 11.
рд╡िрдЪाрд░ рдХा рдЬрди्рдо рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡िрдЪाрд░ рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЖ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЬैрд╕े-рджिрдоाрдЧी рд╣рд▓рдЪрд▓, рд╡िрдкрдгрди рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди, рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд╢рдиों рд╕े рд╕ूрдЪрдиाрдПँ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा, рджूрд╕рд░े рд╕ाрд╣рд╕िрдпों рд╕े рд╕рд╣ाрдпрддा рд▓ेрдиा, рдк्рд░िрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдЪाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा, рдордиुрд╖्рдпों рд╕े рдмाрдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕ुрдирдиा рддрдеा рджिрд╡ाрд╕्рд╡рдк्рди рдЗрдд्рдпाрджि।
рдк्рд░рд╢्рди 12.
рдиिрдпोрдЬрди рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рджें।
рдЙрдд्рддрд░:
рдиिрдпोрдЬрди рдХा рдЕрд░्рде рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рдиा рд╣ै рдХि рдХ्рдпा рдХрд░рдиा рд╣ै, рдХैрд╕े рдФрд░ рдХрдм рдХрд░рдиा рд╣ै, рдХिрд╕े рдХрд░рдиा рд╣ै рддрдеा рдкрд░िрдгाрдоों рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХैрд╕े рдХिрдпा рдЬाрдиा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 13.
рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рдЕрдзिрдХ-рд╕े-рдЕрдзिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ै। рд╡рд╕्рддुрдУं рдФрд░ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХी рдмिрдХ्рд░ी рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди, рдирдоूрдиे, рдоेрд▓े, рдиुрдоाрдЗрд╢ें рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдФрд░ рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рдЗрд╕ी рд╕े рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдЕрдкрдиे рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддी рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 14.
рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рдХ्рдпा рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдиिрдо्рди рд╕े рд╣ै-
- рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рдЦोрдЬ рдоें
- рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдоें
- рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдоें।
рдк्рд░рд╢्рди 15.
рд╡िрдХ्рд░рдп рдХे рдмाрдж рд╕ेрд╡ा рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХो рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡рд╕्рддु рдХे рд╡िрдХ्рд░рдп рдХे рдмाрдж рд╕ेрд╡ा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рдЬैрд╕े-рд╡рд╕्рддु рдкрд╕ंрдж рди рдЖрдиे рдкрд░ рдмрджрд▓рдиे рдХी рд╕ुрд╡िрдзा, рдоुрдл्рдд рдорд░рдо्рдордд, рдЧाрд░ंрдЯी рджेрдиा рдЖрджि рдХो рд╡िрдкрдгрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 16.
рд╕ंрдпрдд्рд░ рд╡िрди्рдпाрд╕ рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ंрдпрдд्рд░ рд╡िрди्рдпाрд╕ рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖рдорддा рдоें рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдиा рдПрд╡ं рдЙрдд्рдкाрджрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдоिрддрд╡्рдпрдпी рдмрдиाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै। рдПрдХ рд╕рдлрд▓ рд╕ंрдпंрдд्рд░ рд╡िрди्рдпाрд╕ рд╡рд╣ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХрдо-рд╕े-рдХрдо рд╕рдордп рдоें рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХो рд╡िрднिрди्рди рд╕ंрдЪाрд▓рди рдЪрд░рдгों рдоें рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рдиे рдХी рдЧрддि рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕ंрдпंрдд्рд░ рд╡िрди्рдпाрд╕ рдРрд╕ा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो, рд╢्рд░рдоिрдХों, рдорд╢ीрди, рдФрдЬाрд░ рдПрд╡ं рд╕्рдеाрди рдХा рд╕рд░्рд╡ोрддрдо рдЙрдкрдпोрдЧ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ рд╕рдХे।
рдк्рд░рд╢्рди 17.
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдкрд╣рдЪाрди рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдПрдХ рд╕ाрд╣рд╕ी рдХे рд▓िрдП рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХो рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░рдиा рдПрдХ рдХрдаिрди рдХाрд░्рдп рд╣ै рд╕ाрд╣рд╕ी рдХे рдкाрд╕ рдЕрдиेрдХ рд╡िрдХрд▓्рдк рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं рдЙрди рд╡िрдХрд▓्рдкों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣ी рд╕ाрд╣рд╕ी рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें рд╕ाрд╣рд╕ी рд╕्рдеाрди, рд╡ाрддाрд╡рд░рдг, рддрдХрдиीрдХ, рдХрдЪ्рдЪा рдоाрд▓, рд╕ंрдпंрдд्рд░ рдФрд░ рдмाрдЬाрд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░рддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 18.
рдЧрд░्рднाрд╡рдзि рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ाрдоाрди्рдп рдмोрд▓рдЪाрд▓ рдХी рднाрд╖ा рдоें рдЧрд░्рднाрд╡рдзि рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ рд╕рдордп рдЬो рдк्рд░рдХрдЯ рд░ूрдк рдоें рд╕ाрдордиे рдирд╣ीं рд░рд╣рддी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рд╕рдордп рдЧрд░्рдн рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЙрдж्рдпрдорд╡ृрдд्рддि рдоें рдХाрд░ोрдмाрд░ рдХे рд╕िрд▓рд╕िрд▓े рдоें рдХुрд▓ рдЕрд╡рдзि рдЧрд░्рдн рдоें рднी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░рдХрдЯ рд░ूрдк рдоें рд╕ाрдордиे рдЖрддी рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 19.
рдЕрд▓्рдкрдХाрд▓ीрди рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡ैрд╕ा рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди рдЬो рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╕рдордп рдоें рддрдеा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд▓рдЧाрдИ рдЬाрддी рд╣ै, рдЙрд╕े рдЕрд▓्рдкрдХाрд▓ीрди рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдж्рдпрдо рдпा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди рд▓рдЧाрдХрд░ рдЙрд╕ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдпा рдЙрдж्рдпрдо рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиाрдИ рдЬाрддी рд╣ै рдЙрд╕ी рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХो рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд▓ाрдн рдХрдоाрдиे рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкूрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 20.
рд╡िрд╕्рддाрд░ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕ंрдмंрдзी рдкрд░िрдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдирд╡ीрди рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди, рдирд╡ीрди рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рдЗрдХाрдЗрдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиा, рд╡рд╕्рддुрдУं рдХी рдЙрдд्рдкाрджрди рдХ्рд╖рдорддा рдоें рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдиा рдЖрджि рдкрд░िрдпोрдЬрдиाрдУं рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 21.
рд╢ुрдж्рдз рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рдХैрд╕े рдЬ्рдЮाрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рд╕े рдЖрд╢рдп рд╢ुрдж्рдз рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рд╕े рд╣ै। рдпрджि рдЪाрд▓ू рд╕рдо्рдкрдд्рддिрдпों рдХे рдпोрдЧ рд╕े рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡ рдХे рдпोрдЧ рдХो рдШрдЯा рджिрдпा рдЬाрдпे рддो рдЬो рд╢ेрд╖ рдмрдЪेрдЧा рд╡рд╣ рд╢ुрдж्рдз рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рд╣ोрдЧी।
рд╢ुрдж्рдз рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी = рдЪाрд▓ू рд╕ंрдкрдд्рддिрдпाँ – рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡।
рдк्рд░рд╢्рди 22.
рдХोрд╖ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╡िрд╡рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХोрд╖ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╡िрд╡рд░рдг рдПрдХ рдРрд╕ा рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдзрди рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рд╕्рд░ोрддों рдХो рджिрдЦाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕्рд░ोрдд рдХрд╣ाँ рд╕े рдЖрдП рдФрд░ рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдЕрд╡рдзि рдоें рдХрд╣ाँ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдП рдЧрдП рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ рдРрд╕ा рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ै рдЬो рд╕ंрдкрдд्рддिрдпों рдФрд░ рджाрдпिрдд्рд╡ों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 23.
рд╢ोрдзрди рдХ्рд╖рдорддा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╢ोрдзрди рдХ्рд╖рдорддा рдЕрдиुрдкाрдд рд╕े рдЖрд╢рдп рдХिрд╕ी рдлрд░्рдо рдХी рдЙрд╕ рдХ्рд╖рдорддा рд╕े рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рджीрд░्рдШрдХाрд▓ीрди рдЛрдгों рдХा рднुрдЧрддाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рд░рд▓ рд╢рдм्рджों рдоें, рд╕ंрдкрдд्рддि рдоें рд╕े рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХे рднुрдЧрддाрди рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХो рд╣ी рд╕ंрд╕्рдеा рдХी рд╢ोрдзрди рдХ्рд╖рдорддा рдЕрдиुрдкाрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं।
рдк्рд░рд╢्рди 24.
рд╡िрдкрдгрди рдХी рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХी рдХोрдИ рджो рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ рдмрддाрдЗрдП।
рдЙрдд्рддрд░:
рдЖрдзुрдиिрдХ рдмाрдЬाрд░ рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХी рджो рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं-
- рдЗрд╕рдоें рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХी рд╕ंрддुрд╖्рдЯि рдкрд░ рдЕрдзिрдХ рдмрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
- рд╡िрдкрдгрди рдоें рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 25.
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдЪрдХ्рд░ рдХे рддрдд्рд╡ рдХ्рдпा рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдЪрдХ्рд░ рдХे рддрдд्рд╡ рдпा рдЕंрдЧ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं- (i) рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХों рдХा рд╡िрд╡рд░рдг (ii) рдЙрдж्рдпрдо рдХा рд╡िрд╡рд░рдг, (iii) рдЖрд░्рдеिрдХ рдЬीрд╡рди рдпोрдЧ्рдпрддा, (iv) рддрдХрдиीрдХी рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ, (v) рд╡िрдд्рддीрдп рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ, (vi) рд▓ाрднрджाрдпрдХрддा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ (vii) рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░рдкрдд्рд░, рдЗрдд्рдпाрджि।
рдк्рд░рд╢्рди 26.
рд╕्рдеाрдпी рдФрд░ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рдоें рдЕंрддрд░ рдмрддाрдПँ।
рдЙрдд्рддрд░:
рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рдПрдХ рдРрд╕ी рдкूँрдЬी рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рдХрдЪ्рдЪा рдоाрд▓ рдХो рдЦрд░ीрджा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдд्рдкाрджрди-рдХाрд░्рдп рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЦрд░्рдЪों рдХो рдкूрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рдХाрд░्рдпों рдХो рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╕्рдеाрдпी рдкूँрдЬी рдПрдХ рдРрд╕ी рдкूँрдЬी рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рднрд╡рди, рдлрд░्рдиीрдЪрд░, рдорд╢ीрди, рдФрдЬाрд░ рддрдеा рдпाрддाрдпाрдд рдХे рд╕ाрдзрди рдЦрд░ीрджे рдЬाрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рд▓рдо्рдмी рдЕрд╡рдзि рдХे рд▓िрдП рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 27.
рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдкूँрдЬी рдХा рдХ्рдпा рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рдХिрд╕ी рдирдП рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХा рдЬोрдЦिрдо рдЙрдаाрддा рд╣ै рдпा рд╕ाрд╣рд╕ рдХрд░рддा рд╣ै рдЙрд╕े рдЙрдж्рдпрдоी рдпा рд╕ाрд╣рд╕ी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬрдм рдЙрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░рдиे рдоें рдЬो рдЙрдж्рдпрдоी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдиिрдпोрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдж्рдпोрдЧ рдпा рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдЙрдж्рдпрдоी рдпा рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдкूँрдЬी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 28.
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдЕрдерд╡ा рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рд╕े рдЖрд╢рдп рдкूँрдЬी рдХा рд╡िрдиिрдпोрдЧ рдХिрд╕ी рдРрд╕े рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдоें рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд▓ाрдн рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиाрдПँ рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдирдЬрд░ рдЖрддी рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 29.
рдЪाрд▓ू рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдпрд╣ рдЕрдиुрдкाрдд рдЪाрд▓ू рд╕рдо्рдкрдд्рддिрдпों рдПрд╡ं рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХो рдмрддाрддा рд╣ै। рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХो рдЙрд╕ рдЕрдиुрдкाрдд рдоें рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╡рд╣ рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХा рднुрдЧрддाрди рдЪाрд▓ू-рд╕рдо्рдкрдд्рддिрдпों рд╕े рдХрд░ рд╕рдХे। рдЗрди рдЪाрд▓ू -рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХा рднुрдЧрддाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдпी рд╕्рд░ोрддों рдкрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕े рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдЕрдиुрдкाрдд рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।
Current Ratio =
рдк्рд░рд╢्рди 30.
рдкूँрдЬी рдЧрд╣рди рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдкूँрдЬी рдЧрд╣рди рддрдХрдиीрдХ рдХो рдРрд╕ी рддрдХрдиीрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдХृрдд рдЕрдзिрдХ рдкूँрдЬी рдоाрдд्рд░ा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдЬाрддी рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╢्рд░рдо рдХी рдЕрд▓्рдк рдоाрдд्рд░ा рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 31.
рдХोрд╖ рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдХोрд╖ рд╢рдм्рдж рдХा рдЖрд╢рдп рдЪाрд▓ू рд╕рдо्рдкрдд्рддिрдпों рдПрд╡ं рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ै
рдХोрд╖ = рдЪाрд▓ू-рд╕рдо्рдкрдд्рддिрдпाँ – рдЪाрд▓ू рджाрдпिрдд्рд╡
рдк्рд░рд╢्рди 32.
рддрд░рд▓рддा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдпे рдЕрдиुрдкाрдд рдХिрд╕ी рднी рд╕ंрд╕्рдеा рдХी рд╢ोрдзрди рдХ्рд╖рдорддा рдХा рдкрддा рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। рдпे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХी рддрд░рд▓рддा рдХे рдоाрдкрджрдг्рдб рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрди рдЕрдиुрдкाрддों рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрдиुрдкाрдд рд╣ैं- (i) рдЪाрд▓ू рдЕрдиुрдкाрдд рдЕрдерд╡ा рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдкूँрдЬी рдЕрдиुрдкाрдд рддрдеा (ii) рд╢ीрдШ्рд░ рдЕрдиुрдкाрдд।
рдк्рд░рд╢्рди 33.
рд╡िрдХ्рд░рдп рд╕ंрд╡рд░्рдж्рдзрди рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рджें।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡िрдХ्рд░рдп рд╕ंрд╡рд░्рдж्рдзрди рдХा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рдЙрди рд╕рднी рдХ्рд░िрдпाрдУं рд╕े рд╣ै рдЬो рд╡िрдХ्рд░рдп рд╡ृрдж्рдзि рдХे рд▓िрдП рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди, рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ рд╡िрдХ्рд░рдп рдПрд╡ं рдк्рд░рдЪाрд░ рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
рдЕрдорд░ीрдХрди рд╡िрдкрдгрди рдкрд░िрд╡ाрдж рдХे рд╡ाрдХ्рдпों рдоें “рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд╡िрдХ्рд░рдп, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдПрд╡ं рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдХो рдЫोрдб़ рд╕рднी рд╡िрдкрдгрди рдХ्рд░िрдпाрдУं рддрдеा рдк्рд░рд╕्рддुрддि рдПрд╡ं рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиी рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╡िрдХ्рд░рдп рдк्рд░рдпाрд╕ рдЬो рд╕ाрдзाрд░рддрдпा рди рдХिрдП рдЬाрдПँ рдЬिрдирдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХ्рд░рдо рдПрд╡ं рджुрдХाрдирджाрд░ рдк्рд░рднाрд╡िрдХрддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा рд╣ो, рдХो рд╡िрдХ्рд░рдп рд╕ंрд░्рд╡рди рдХрд╣рддे рд╣ैं।
рдк्рд░рд╢्рди 34.
рдХ्рдпा рд╡िрдХ्рд░рдп рдПрд╡ं рд╡िрдкрдгрди рдоें рдЕрди्рддрд░ рд╣ै ? ।
рдЙрдд्рддрд░:
рд╣ाँ, рд╡िрдХ्рд░рдп рдФрд░ рд╡िрдкрдгрди рдоें рдЕंрддрд░ рд╣ै। рд╡िрдкрдгрди рдмाрдЬाрд░ рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ै। рдмाрдЬाрд░ рд╡рд╣ рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬрд╣ाँ рд╡िрдХ्рд░ेрддा рдПрд╡ं рдХ्рд░ेрддा рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдкाрдж рдХो рдоुрдж्рд░ा (рдЙрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рднी) рдХे рдмрджрд▓े рд╡िрдиिрдордп рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдПрдХрдд्рд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╡िрдкрдгрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЙрдд्рдкाрджрди рд╕े. рдЙрдкрднोрдЧ рддрдХ рдХी рд╕рднी рдХ्рд░िрдпाрдПँ рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं। рдЬрдмрдХि рд╡िрдХ्рд░рдп рдХा рд╕ंрдмंрдз рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╕्рддु рдПрд╡ं рд╕ेрд╡ाрдУं рдХी рдЦрд░ीрдж-рдмिрдХ्рд░ी рд╕े рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 35.
рдЖрдзाрд░рднूрдд рд╕ेрд╡ाрдПँ рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЖрдзाрд░рднूрдд рд╕ेрд╡ाрдУं рд╕े рдЖрд╢рдп рд╢िрдХ्рд╖ा, рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп, рдЖрд╡ाрд╕, рд╕ंрдЪाрд░ рдЖрджि рд╕े рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░ рдоाрдирд╡ीрдп рд╕ंрд╕ाрдзрди рдХी рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХो рд╕ुрдзाрд░ा рдЬाрддा рд╣ै। рдоाрдирд╡ीрдп рд╕ंрд╕ाрдзрди рдЙрдд्рдкाрджрди рдХा рд╕рдХ्рд░िрдп рд╕ाрдзрди рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 36.
рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рдЙрди рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрдирд╕े рдХрдо्рдкрдиी рдХे рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдмाрдз्рдп рд╣ोрддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдХрдо्рдкрдиी рдХे рдмाрдЬाрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЗрд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрди рд╢рдХ्рддिрдпों рд╕े рдоाрд▓ рдХी рдкूрд░्рддि рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдордз्рдпрд╕्рде, рдк्рд░рддिрдпोрдЧी, рдЧ्рд░ाрд╣рдХ рддрдеा рдЬрдирддा рдЗрдд्рдпाрджि рдЖрддे рд╣ैं।
рдк्рд░рд╢्рди 37.
рдПрдХ рдЙрдж्рдпрдо рдХा рдЪुрдиाрд╡ рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЬрдм рдПрдХ рдЙрдж्рдпрдоी рдпा рд╕ाрд╣рд╕ी рдХिрд╕ी рдирдП рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬो рд╡िрдЪाрд░ рд░рдЦрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХा рдЪрдпрди рдХрд░рддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХो рдПрдХ рдЙрдж्рдпрдо рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдХрд░рдиा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 38.
рдЕрд╡рд╕рд░ рдХिрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ूрдк рд╕े рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं- (i) рдЖрджрдд рд╕ंрдмंрдзी рдЕрд╡рд╕рд░ (ii) рдкूрд░рдХ рдЕрд╡рд╕рд░ (iii) рд░ुрдХाрд╡рдЯ рд╡ाрд▓े рдЕрд╡рд╕рд░।
рдк्рд░рд╢्рди 39.
рд╡िрдЪाрд░ рдХा рдЪुрдиाрд╡ рд╕े рдЖрдк рдХ्рдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдЬрдм рд╕ाрд╣рд╕ी рдпा рдЙрдж्рдпрдоी рдХिрд╕ी рдирдП рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдорди рдоें рд▓ाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЪрдпрди рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЕрдкрдиाрддा рд╣ै рддो рдЗрд╕े рд╡िрдЪाрд░ рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдЪिрдд рд╡िрдЪाрд░ рдХा рдЪрдпрди рдХрд░рдиे рд╕े рд╕ाрд╣рд╕ी рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫे рдирдП рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рдЕрдзिрдХ-рд╕े-рдЕрдзिрдХ рд▓ाрдн рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдк्рд░рд╢्рди 40.
рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХौрди-рдХौрди рд╣ैं ?
рдЙрдд्рддрд░:
рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं-
- рдПрдХाрдХी рд╡्рдпाрдкाрд░,
- рд╕ाрдЭेрджाрд░ी рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп,
- рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдкूँрдЬी рдХрдо्рдкрдиी।
рдк्рд░рд╢्рди 41.
рдПрдХाрдХी рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХ्рдпा рд╣ै ?
рдЙрдд्рддрд░:
рдПрдХाрдХी рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХा рдПрдХ рдРрд╕ा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдПрдХ рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рдкूँрдЬी рд▓рдЧाрдХрд░ рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдПрдХाрдХी рд╡्рдпाрдкाрд░ी рд╣ी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рдЕрдХेрд▓ा рдоाрд▓िрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХा рдк्рд░рдмंрдз рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХे рд▓ाрдн-рд╣ाрдиिрдпों рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддा рд╣ै।