अररिया (Araria)
मुख्यालय― अररिया
क्षेत्रफल― 2,830 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-पूर्णिया जिला
पूरब-किशनगंज जिला पश्चिम-सुपौल जिला
प्रमंडल― पूर्णियाँ (मुख्यालय-पूर्णियाँ)
अनुमंडल― 1. अररिया, 2. फारबिसगंज
प्रखण्ड― 1. अररिया, 2. रानीगंज, 3. भरगाँवाँ, 4. कुकिटा, 5. सिकटी,
6. नरपतगंज, 7. फारबिसगंज, 8. पलासी, 9. जोकीहाट
कृषि― धान, मकई, पटसन
उद्योग― पटसन मिल
नदी― कोसी, सुवारा, काली और कोली
अरवल (Arwal)
मुख्यालय― अरवल
प्रमंडल― मगध (मुख्यालय-गया)
अनुमंडल― 1. अरवल
प्रखण्ड― 1. अरवल
कृषि― धान, गेहूँ, मकई
(नोट-नवनिर्मित जिला होने के कारण सही आँकड़े उपलब्ध नहीं हो सके)
औरंगाबाद (Aurangabad)
मुख्यालय― औरंगाबाद
क्षेत्रफल― 3,305 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-जहानाबाद जिला दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-गया जिला पश्चिम-रोहतास जिला
प्रमंडल― मगध (मुख्यालय-गया)
अनुमंडल― 1 औरंगाबाद, 2. दाऊद नगर
प्रखण्ड― 1. औरंगाबाद, 2. दाऊद नगर, 3. मदनपुर, 4. कुटुम्बा, 5. बरुण,
6. ओबरा, 7. देव, 8. नवीनगर, 9. हसपुरा, 10. गोह, 11. रफीगंज
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
उद्योग― कालीन तथा कम्बल बुनाई
नदी― सोन, पुनपुन, औरंगा, बटाने, मोरहर, अदी
दर्शनीय स्थल― देव का सूर्य मन्दिर, दाऊद नगर का किला, शमशेर खाँ का
मकबरा, राजा नारायण सिंह की समाधि, झुनझुनवाँ पहाड़
बाँका (Banka)
मुख्यालय― बाँका
क्षेत्रफल― 3,019 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-भागलपुर जिला दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-झारखण्ड राज्य पश्चिम-जमुई जिला
प्रमंडल― भागलपुर (मुख्यालय-भागलपुर)
अनुमंडल― 1.बाँका
प्रखण्ड― 1. बाँका, 2. रजोन, 3. अमरपुर, 4. धोरैया, 5. कटोरिया, 6. बौसी,
7. शम्भूगंज, 8. वाराहाट, 9. बेलहर, 10. चंदन, 11. फुलीदुमर
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, दलहन
नदी― चानन
बेगूसराय (Begusarai)
मुख्यालय― बेगूसराय
क्षेत्रफल― 1,918 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-समस्तीपुर जिला दक्षिण-लक्खीसराय जिला
पूरब-खगड़िया एवं मुंगेर जिले पश्चिम-समस्तीपुर जिला
प्रमंडल― मुँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. बेगूसराय, 2. बखरी, 3. बलिया, 4. मंझौल, 5. तेघड़ा
प्रखण्ड― 1. बेगूसराय, 2. भगवानपुर, 3. तेघड़ा, 4. बखरी, 5. बरौनी,
6. बछवाड़ा, 7. चेरिया बरियारपुर, 8. बलिया, 9. खोदाबनपुर,
10. साहेबपुर कमाल, 11. मटिहानी, 12. गढ़पुरा, 13. नावकोठी,
14. वीरपुर, 15. मनसुरचक, 16. चौराही, 17. डंडारी,
18. साम्हो-अकहा-कुर्हा
कृषि― गेहूँ, मकई, मिर्च
उद्योग― उर्वरक कारखाना, ताप बिजलीघर, तेलशोधक कारखाना
नदी― गंगा, कमला
दर्शनीय स्थल― काँवर झील, नौलखा मन्दिर, राष्ट्रकवि रामधारी सिंह दिनकर की जन्मभूमि
भभुआ (Bhabhua)
मुख्यालय― भभुआ
क्षेत्रफल― 3,362 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-बक्सर जिला एवं उत्तर प्रदेश राज्य दक्षिण-रोहतास जिला
पूरब-रोहतास जिला पश्चिम-उत्तर प्रदेश राज्य
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. भभुआ 2. मोहनियाँ
प्रखण्ड― 1. भभुआ, 2. रामगढ़, 3. मोहनियाँ, 4. दुर्गावती, 5. अधौड़ा,
6. भगवानपुर, 7. चाँद, 8. चैनपुर, 9. कुदरा, 10. रामपुर, 11. नौवन
कृषि― धान, मकई, गेहूँ, ईख
नदी― कर्मनाशा, दुर्गावती
दर्शनीय स्थल― अधौड़ा
भागलपुर (Bhagalpur)
मुख्यालय― भागलपुर
क्षेत्रफल― 2,570 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-मधेपुरा एवं पूर्णिया जिले दक्षिण-बाँका जिला
पूरब-झारखण्ड राज्य पश्चिम-मुँगेर एवं खगड़िया जिले
प्रमंडल― भागलपुर (मुख्यालय-भागलपुर)
अनुमंडल― 1. भागलपुर, 2. कहलगाँव, 3. नवगछिया
प्रखण्ड― 1. जगदीशपुर, 2. शाहकुंड, 3. सुल्तानगंज, 4. नाथनगर, 5. सबौर,
6. कहलगाँव, 7. पीरपैंती, 8. संहाला, 9. नवगछिया, 10. बीहपुर,
11. गोपालपुर
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, दलहन
उद्योग― सूतीवस्त्र उद्योग, तसर उद्योग, हस्तकरघा उद्योग, शराब उद्योग
नदी― गंगा, चानन
दर्शनीय स्थल― मंदार पहाड़ी, अजगबी नाथ मन्दिर, प्राचीन विक्रमशिला विश्वविद्यालय
भोजपुर (Bhojpur)
मुख्यालय― आरा
क्षेत्रफल― 2,474 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-सारण जिला दक्षिण-रोहतास एवं जहाँनाबाद जिले
पूरब-पटना जिला पश्चिम-बक्सर जिला
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. आरा सदर, 2. जगदीशपुर, 3. पीरो
प्रखण्ड― 1. आरा सदर, 2. उदवन्तनगर, 3. जगदीशपुर, 4. कोईलवर,
5. सहार, 6. बड़हरा, 7. संदेश, 8. शाहपुर, 9. चरपोखरी,
10. पीरो, 11. तरारी, 12. बिहियाँ, 13. अगिआँव, 14. गड़हनी
कृषि― धान, गेहूँ, मकई
उद्योग― धान तथा तेल मिल
नदी― गंगा, सोन
दर्शनीय स्थल― आरण्य देवी मन्दिर, बाबु कुँवर सिंह संग्रहालय, बाबु कँवर सिंह का
जन्म स्थल
बक्सर (Buxar)
मुख्यालय― बक्सर
क्षेत्रफल― 1,624 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-उत्तर प्रदेश राज्य दक्षिण-रोहतास एवं भभुआ जिले
पूरब-भोजपुर जिला पश्चिम-उत्तर प्रदेश राज्य
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. बक्सर, 2. डुमराँव
प्रखंड― 1. बक्सर, 2. डुमराँव, 3. सिमरी, 4. ब्रह्मपुर, 5. राजपुर,
6. इटाढ़ी, 7. नवानगर, 8. चौगाई, 9. चौसा, 10. चाकी,
11. केसठ
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, ईख
उद्योग― धान एवं तेल मिल
नदी― गंगा, कर्मनाशा
दरभंगा (Darbhanga)
मुख्यालय― दरभंगा
क्षेत्रफल― 2,279 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-मधुवनी जिला दक्षिण-समस्तीपुर जिला
पूरब-सहरसा जिला पश्चिम-सीतामढ़ी एवं मुजफ्फरपुर जिले
प्रमंडल― दरभंगा (मुख्यालय-दरभंगा)
अनुमंडल 1. दरभंगा सदर, 2. बेनीपुर, 3. बिरौल
प्रखंड― 1. दरभंगा, 2. बेनीपुर, 3. विरौल, 4. बहादुरपुर, 5. जाले,
6. हायाघाट, 7. सिंघवाड़ा, 8. घनश्यामपुर, 9. बहेरी, 10. केवटी,
11. मनीगाछी, 12. कुशेश्वर स्थान, 13. अलीनगर, 14. कुशेश्वर
स्थान पूर्व, 15. गौरा वैराम, 16. किरातपुर, 17. हनुमाननगर,
18. तारडीह
कृषि― धान
उद्योग― पेपर मिल, चीनी मिल, सूत करघा उद्योग
नदी― कमला, बलान
पूर्वी चम्पारण (East champaran)
मुख्यालय― मोतिहारी
क्षेत्रफल― 3,968 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-मुजफ्फरपुर एवं गोपालगंज
पूरब-शिवहर जिला पश्चिम-पश्चिमी चम्पारण
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. मोतिहारी सदर, 2. अरेराज, 3. सिकहरना 4. पकड़ीदयाल 5. रक्सौल
प्रखण्ड― 1. केसरिया, 2. कल्याणपुर 3. मोतिहारी, 4. सुगौली, 5. हरसिद्धी,
6. पकड़ी दयाल, 7. महेषी, 8. अदापुर, 9. चिरैया, 10. पहाड़पुर,
11. रक्सौल, 12. तुरकौलिया, 13. अरेराज, 14. रामगढ़वा,
15. घोड़ासहन, 16. मधुवन, 17. चकाई, 18. पताही, 19. ढाका,
20. छोरादानो, 21. संग्रामपुर, 22. फेनहारा तेतरिया, 23. कोतवा,
24. बंजारिया, 25. पिपराकोठी, 26. वनकटवा
कृषि― धान, ईख, जूट, दलहन
उद्योग― चीनी मिल तथा वटन फैक्टरी
नदी― गंडक, सिकरहना
दर्शनीय स्थल― अशोक की लाट, अरेराज का शिव मन्दिर
गया (Gaya)
मुख्यालय― गया
क्षेत्रफल― 4,976 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-जहाँनाबाद एवं नालंदा जिले दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-नवादा जिला पश्चिम-औरंगाबाद जिला
प्रमंडल― मगध (मुख्यालय-गया)
अनुमंडल― 1. गया सदर, 2. नीमचक, 3. बथानी, 4. शेरघाटी, 5. टेकारी
प्रखण्ड― 1. अतरी, 2. बेलागंज, 3. मोहनपुर, 4. काँच, 5. बाराचट्टी,
6. मनपुर, 7. गुरुआ, 8. टेकारी, 9. इमामगंज, 10. गया सदर
11. वजीरगंज, 12. फतेहपुर, 13. परैया, 14. शेरघाटी, 15. बोध
गया, 16. खिजरसराय 17. अमास, 18. डुमरिया, 19. बाँके
बाजार, 20. दोभी, 21. तनकुप्पा, 22. नीमचक बथानी, 23.
गुरारू, 24. मुहरा
कृषि― धान, गेहूँ, आलू, दलहन
उद्योग― तेल मिल, चीनी मिल, लाख उद्योग
नदी― फल्गू
दर्शनीय स्थल― विष्णुपद मन्दिर, बोध मन्दिर, बरावर पहाड़ी की गुफाएँ
गोपालगंज (Gopalganj)
मुख्यालय― गोपालगंज
क्षेत्रफल― 2,033 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-पश्चिमी चम्पारण जिला दक्षिण-सिवान जिला
पूरब-पूर्वी चम्पारण जिला पश्चिम-उत्तर प्रदेश राज्य
प्रमंडल― सारण-(मुख्यालय-छपरा)
अनुमंडल― 1. गोपालगंज, 2. हथुआ
प्रखण्ड― 1. गोपालगंज, 2. हथुआ, 3. भोरे, 4. मांझा, 5. उचकागाँव,
6. कुचायकोट, 7. कटैया, 8. विजयपुर, 9. बरौली, 10. बैकुंठपुर,
11. फुलवरिया, 12. थावे, 13. पंचदेवारी, 14. सिंधवालिया
कृषि― धान, गेहूँ, मकई
उद्योग― चीनी मिल, वनस्पति तेल
नदी― गंडक
दर्शनीय स्थल― शक्तिपीठ देवी का मन्दिर (थावे)
जमुई (Jamui)
मुख्यालय― जमुई
क्षेत्रफल― 3,098 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-लक्खीसराय जिला दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-बाँका तथा मुंगेर जिले पश्चिम-झारखण्ड राज्य तथा नवादा जिला
प्रमंडल― मुँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. जमुई
प्रखण्ड― 1. जमुई, 2. चकाई, 3. लक्ष्मीपुर, 4. झाझा, 5. सोनो, 6. खैरा,
7. सिकंदरा, 8. बरहट, 9. असलमनगर, 10. अलीगंज, 11. गिद्वीर
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
उद्योग― सूती वस्त्र उद्योग
नदी― गंगा, मोहाने, हरोहर, क्यूल
जहाँनाबाद (Jehanabad)
मुख्यालय― जहाँनाबाद
सीमा― उत्तर-पटना जिला दक्षिण-गया और औरंगाबाद जिले
पूरब-नालंदा जिला पश्चिम-भोजपुर जिला
प्रमंडल― मगध (मुख्यालय-गया)
अनुमण्डल― 1. जहाँनाबाद
प्रखण्ड― 1. घोसी, 2. जहाँनाबाद, 3. मखदूमपुर, 4. काको, 5. कुर्था,
6. करपी, 7. सोनभद्रा, 8. बनसी, 9. सूरजपुर, 10. रत्नीफरीदपुर,
11. कलेर, 12. हुलासगंज, 13. मोदनगंज
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
नदी― फल्गू
कटिहार (Katihar)
मुख्यालय― कटिहार
क्षेत्रफल― 3,057 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-पूर्णियाँ जिला दक्षिण-साहेबगंज एवं भागलपुर जिले
पूरब-बांग्लादेश पश्चिम-पूर्णियाँ जिला
प्रमंडल― पूर्णियाँ (मुख्यालय-पूर्णियाँ)
अनुमंडल― 1. कटिहार सदर, 2. बारसोई, 3. मनिहारी
प्रखण्ड― 1. कटिहार, 2. बारसोई, 3. कढवा, 4. अहमदाबाद, 5. मनिहारी,
6. बलरामपुर, 7. कोरहा, 8. फल्का, 9. अलमनगर, 10. बरारी,
11. प्राणपुर, 12. मनसाही, 13. समैली, 14. कुरसैला,
15. हसनगंज, 16. डंडखोरा
कृषि― धान, पटसन
उद्योग― जूट और कागज उद्योग
नदी― महानन्दा, गंगा
दर्शनीय स्थल― गोगाबीन झील, राजविराट की शिवमूर्ति, नवावगंज का प्राचीन किला
खगड़िया (Khagaria)
मुख्यालय― खगड़िया
क्षेत्रफल― 1,486 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-सहरसा जिला दक्षिण-मुंगेर जिला
पूरब-मधेपुरा एवं भागलपुर जिले पश्चिम-बेगूसराय एवं समस्तीपुर जिले
प्रमंडल― मुँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. खगड़िया, 2. गोगरी
प्रमंडल― 1. गोगरी, 2. परवत्ता, 3. खगड़िया, 4. अलौली, 5. चौथम, 6. बेलदौर, 7. मनसी
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, जूट
उद्योग― प्लास्टिक उद्योग
नदी― गंगा, कोसी
किशनगंज (Kishanganj)
मुख्यालय― किशनगंज
क्षेत्रफल― 1,884 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-पूर्णियाँ जिला
पूरब-बांग्ला देश पश्चिम-अररिया जिला
प्रमंडल― पूर्णियाँ (मुख्यालय-पूर्णियाँ)
अनुमंडल― 1. किशनगंज
प्रखण्ड― 1. किशनगंज, 2. कोचाधामन, 3. बहादुरगंज, 4. टेढ़ागाछी,
5. दिघल बैंक, 6. ठाकुरगंज, 7. पोठिया
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, जूट
उद्योग― जूट मिल
नदी― महानन्दा
लक्खीसराय (Lakhisarai)
मुख्यालय― लक्खीसराय
क्षेत्रफल― 1,390 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-बेगूसराय जिला दक्षिण-जमुई जिला
पूरब-मुँगेर जिला पश्चिम-शेखपुरा जिला
प्रमंडल― मुँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. लक्खीसराय
प्रखण्ड― 1. हलसी, 2. लक्खीसराय, 3. बड़हिया, 4. सूर्यगढ़ा, 5. पिपरिया,
6. रायगढ़ चौक
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
उद्योग― सिन्दूर फैक्टरी
नदी― गंगा, मोहाने, हरोहर, क्यूल
दर्शनीय स्थान― अशोक धाम का शिवलिंग
मधेपुरा (Madhepura)
मुख्यालय― मधेपुरा
क्षेत्रफल― 1,788 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-सुपौल जिला दक्षिण-भागलपुर जिला
पूरब-पूर्णियाँ जिला पश्चिम-सहरसा एवं खगड़िया जिले
प्रमंडल― कोसी (मुख्यालय-सहरसा)
अनुमंडल― 1. मधेपुरा, 2. उदाकिशनगंज
प्रखण्ड― 1. मधेपुरा, 2. सिंहेश्वर स्थान, 3. मुरलीगंज, 4. चौसा,
5. कुमारखण्ड, 6. आलमनगर, 7. उदाकिशनगंज, 8. शंकरपुर,
9. ग्वालपाड़ा, 10. विहारीगंज, 11. पुरैनी, 12. गम्हरिया, 13. ढीलह
कृषि― धान, जूट
उद्योग― जूट मिल
नदी― कोसी
मधुवनी (Madhubani)
मुख्यालय― मधुबनी
क्षेत्रफल― 2,501 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-दरभंगा जिला
पूरब-सुपौल जिला पश्चिम-सीतामढ़ी एवं दरभंगा जिले
प्रमंडल― दरभंगा (मुख्यालय-दरभंगा)
अनुमंडल― 1. मधुबनी, 2. जयनगर, 3. वेनीपट्टी, 4. झंझारपुर, 5. फुलपरास
प्रमंडल― 1. जयनगर, 2. पंडौल, 3. रहीका, 4. बिस्फी, 5. वेनीपट्टी,
6. बासोपट्टी, 7. बाबूबरही, 8. राजनगर, 9. मधेपुर, 10. खुटीना,
11. खजौली, 12. झंझारपुर, 13. घोघरडीहा, 14. लदनियाँ,
15. मधवापुर, 16. हरलाखी, 17. लौकही, 18. अंधाराठारही,
19. लखनौर, 20. फुलपरास
कृषि― धान
उद्योग― चीन मिल
नदी― कमला, भूतही बलान
मुँगेर (Munger)
मुख्यालय― मुँगेर
क्षेत्रफल― 3,324 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-खगड़िया जिला दक्षिण-जमुई एवं बांका जिले
पूरब-भागलपुर जिला पश्चिम-लक्खीसराय एवं बेगूसराय जिले
प्रमंडल― मुँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. हवेली खड़गपुर, 2. मुँगेर, 3. तारापुर
प्रखण्ड― 1. हवेली खड़गपुर, 2. धरहरा, 3. मुंगेर, 4. जमालपुर, 5. तारापुर,
6. संग्रामपुर, 7. बरियारपुर, 8. तेतिया बमवर, 9. असरगंज
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
उद्योग― बन्दूक फैक्टरी, सिगरेट कारखाना
नदी― गंगा, मोहाने, हरोहर, क्यूल
दर्शनीय स्थल― सीताकुण्ड, कष्टहरणी घाट, मीर कासिम का किला
मुजफ्फरपुर (Muzaffarpur)
मुख्यालय― मुजफ्फरपुर
क्षेत्रफल― 3.172 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-पूर्वी चम्पारण एवं सीतामढ़ी जिले दक्षिण-वैशाली जिला
पूरब-दरभंगा एवं समस्तीपुर जिले पश्चिम-गोपालगंज जिला
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. पूर्वी मुजफ्फरपुर, 2. पश्चिमी मुजफ्फरपुर
प्रखंड― 1. सकरा, 2. मुरौल, 3. मुसहरी, 4. गायघाट, 5. साहेबगंज,
6. कुरहनी, 7. सरैया, 8. मीनापुर, 9. बोचाहा, 10. औराई,
11. कटरा, 12. कांटी, 13. मोतीपुर, 14. पारू, 15. बंद्रा,
16. मरवन
कृषि― धान, मकई, गेहूँ, दलहन, आम, लीची
उद्योग― चीनी मिल, ताप विद्युत गृह
नदी― वागमती, बूढ़ी गंडक
दर्शनीय स्थल― गरीब स्थान का मन्दिर, काली मन्दिर, कमलशाह का दरगाह
नालंदा (Nalanda)
मुख्यालय― बिहारशरीफ
क्षेत्रफल― 2,367 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-पटना जिला दक्षिण-गया एवं नवादा जिले
पूरब-शेखपुरा जिला पश्चिम-जहाँनाबाद जिला
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. बिहार शरीफ, 2. राजगीर, 3. हिलसा
प्रखण्ड― 1. गिरीयक, 2. रहई, 3. नूरसराय, 4. हरनौत, 5. चण्डी, 6.
इस्लामपुर, 7. राजगीर, 8. अस्थावा, 9. सरमेरा, 10. हिलसा,
11. बिहार शरीफ, 12. एकंगरसराय, 13. बेन, 14. नगर नौसा,
15. कराई परसुराई, 16. सिलाव, 17. परवालपुर, 18. कटरीसराय,
19. बिन्द, 20.थरथारी
कृषि― धान, आलू, प्याज
उद्योग― बीड़ी उद्योग
नदी― फल्गू, मोहाने
दर्शनीय स्थल― राजगीर, वेणुवन, शान्ति स्तूप, पावापुरी, मनियार मठ
नवादा (Nawadah)
मुख्यालय― नवादा
क्षेत्रफल― 2,494 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नालंदा एवं शेखपुरा जिले दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-जमुई जिला पश्चिम-गया जिला
प्रमंडल― मगध (मुख्यालय-गया)
अनुमंडल― 1. नवादा, 2. रजौली
प्रखण्ड― 1. कौआकोल, 2. वारसलीगंज, 3. नवादा, 4. रजौली,
5. अकबरपुर, 6. हिसुआ, 7. नरहट, 8. गोविन्दपुर,
9. पकरीबरावा, 10. सिरदल्ला, 11. कासीचक, 12. रोह,
13. नर्दीगंज, 14. मेसकौर
कृषि― धान
उद्योग― बीड़ी फैक्ट्री
नदी― सकरी
पटना (Patna)
मुख्यालय― पटना
क्षेत्रफल― 3,202 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-सारण एवं वैशाली जिले दक्षिण-जहाँनाबाद एवं नालंदा जिले
पूरब-बेगूसराय एवं लक्खीसराय जिले पश्चिम-भोजपुर जिला
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. बाढ़, 2. दानापुर, 3. मसौढ़ी, 4. पालीगंज, 5. पटना सिटी, 6. पटना सदर
प्रखण्ड― 1. पटना, 2. धरूआ, 3. फुलवारी शरीफ, 4. बिहटा,
5. नौवतपुर, 6. पालीगज, 7. बाढ़, 8. मोकामा, 9. मसौढ़ी,
10. पुनपुन, 11. मनेर, 12. दानापुर, 13. बिक्रम,
14. बख्तियारपुर, 15. पंडारक, 16. फतुहा, 17. खुशरूपुर,
18. अथमलगोला, 19. घोसवरी, 20. दुल्हीन बाजार,
21. समपतचक, 22. वेलछी, 23. दनियावन
कृषि― धान, आलू, प्याज, सब्जियाँ
उद्योग― चीनी मिल, बिस्कुट, आटा मिल, बल्ब, जूता उद्योग, वैगन फैक्ट्री
नदी― गंगा, सोन, पुनपुन
दर्शनीय स्थल― गोलघर, हरमन्दिर, हनुमान मन्दिर, पटनदेवी, तारामंडल, पटना
संग्रहालय, संजय गाँधी जैविक उद्यान, शेरशाह का किला (जलाल संग्रहालय)
पूर्णियाँ (Purnia)
मुख्यालय― पूर्णियाँ
क्षेत्रफल― 3,229 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-अररिया एवं किशनगंज जिले दक्षिण-कटिहार जिला
पूरब-बांग्लादेश पश्चिम-मधेपुरा जिला
प्रमंडल― पूर्णियाँ (मुख्यालय-पूर्णियाँ)
अनुमंडल― 1. बनमनखी, 2. धमदाहा, 3. पूर्णियाँ, 4, वीसी
प्रखण्ड― 1. पूर्णिया, 2. अमीर, 3, भवानीपुर, 4, बनमनखी, 5. धमदाहा,
6. वैसा, 7. बीसी, ४. बड़हरा कोठी, 9. कसवा, 10. रूपौली,
11, कृत्यानन्द नगर, 12, श्रीनगर, 13. जलालगढ़, 14, दगरुआ
कृषि― जूट, धान
उद्योग― जूट मिल
नदी― कोसी, महानन्दा, सुवारा, काली, कोली
रोहतास (Rohtas)
मुख्यालय― सासाराम
क्षेत्रफल― 3,851 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-भोजपुर एवं बक्सर जिले दक्षिण-झारखण्ड राज्य
पूरब-औरंगाबाद जिला पश्चिम-भभुआ जिला
प्रमंडल― पटना (मुख्यालय-पटना)
अनुमंडल― 1. सासाराम, 2. विक्रमगंज, 3. डेहरी
प्रखण्ड― 1. नोहट्टा, 2. चेनारी, 3. नासरीगंज, 4. रोहतास, 5. शिवसागर,
6. दावत, 7. काराकट, 8. नोखा, 9. बिक्रमगंज, 10. करहगर,
11. सासाराम, 12. डेहरी, 13. दिनारा, 14. अकोढ़ी गोला,
15. राजपुर, 16. तिलहथू, 17. सूर्यपुरा, 18. संझौली
कृषि― धान, गेहूँ
उद्योग― सीमेंट कारखाना
नदी― सोन, काव
दर्शनीय स्थान― शेरशाह का मकबरा, रोहतास किला
सहरसा (Saharasa)
मुख्यालय― सहरसा
क्षेत्रफल― 1,696 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-सुपौल जिला दक्षिण-खगड़िया जिला
पूरब-मधेपुरा जिला पश्चिम-दरभंगा जिला
प्रमंडल― कोसी (मुख्यालय-सहरसा)
अनुमंडल― 1. सहरसा सदर, 2. सिमरी बख्तियारपुर
प्रखण्ड― 1. नौहट्टा, 2. सिमरी बख्तियारपुर, 3. सलखुआ, 4. कहरा,
5. महिषी, 6. सोनवर्षा, 7. सौरबाजार, 8. पटरघट, 9. सत्तार,
10. कटेया, 11. बनमा इटाहरी
कृषि― धान
उद्योग― जूट फैक्ट्री
नदी― कोसी
समस्तीपुर (Samastipur)
मुख्यालय― समस्तीपुर
क्षेत्रफल― 2,904 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-दरभंगा जिला दक्षिण-पटना एवं बेगूसराय जिले
पूरब-बेगूसराय एवं खगड़िया जिले पश्चिम-वैशाली एवं मुजफ्फरपुर जिले
प्रमंडल― दरभंगा (मुख्यालय-दरभंगा)
अनुमंडल― 1. दलसिंह सराय, 2. पटोरी, 3. रोसड़ा, 4. समस्तीपुर सदर
प्रखण्ड― 1. जितवरपुर, 2. कल्याणपुर, 3. बारिसनगर, 4. रोसड़ा,
5. ताजपुर, 6. मोरवा, 7. पटोरी, 8. सरायरंजन, 9. पूसा,
10. उजियारपुर, 11. दलसिंहसराय, 12. सिंघिया, 13. हसनपुर,
14. मोहिउद्दीननगर, 15. विभूतिपुर, 16. विथान,
17. शिवाजीनगर, 18. विद्यापतिनगर, 19. खानपुर, 20. मोहनपुर
कृषि― धान, मकई
उद्योग― चीनी मिल, पेपर मिल, जूट मिल
नदी― बूढ़ी गड़क, कमला, बलान
सारण (Saran)
मुख्यालय― छपरा
क्षेत्रफल― 2,641 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-गोपालगंज एवं मुजफ्फरपुर जिले दक्षिण-भोजपुर जिला
पूरब-वैशाली जिला पश्चिम-सीवान जिला
प्रमंडल― सारण (मुख्यालय-छपरा)
अनुमंडल― 1. छपरा, 2. सोनपुर, 3.मढ़ौरा
प्रखण्ड― 1. छपरा, 2. मांझी, 3. दिघवारा, 4. रिविलगंज, 5. परसा,
6. बनियापुर, 7. अमनौर, 8. तरैया, 9. सोनपुर, 10. गड़खा,
11. एकमा, 12. जलालपुर, 13. मरहीरा, 14. मशरख, 15. मेकर,
16. नगरा, 17. पनापुर, 18. ईश्वापुर, 19. लेहलादपुर, 20. जनता
बाजार
कृषि― धान, गेहूँ, गन्ना
उद्योग― चीनी मिल
नदी― गंगा, घाघरा, गंडक
दर्शनीय स्थल― सोनपुर पशु मेला, काली मन्दिर, जयप्रकाश नारायण का जन्म स्थल
शेखपुरा (Sheikhpura)
मुख्यालय― शेखपुरा
क्षेत्रफल― 1.034 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नालंदा एवं लक्खीसराय जिले दक्षिण-नवादा एवं जमुई जिले
पूरब-लक्खीसराय जिला पश्चिम-नालंदा एवं नवादा जिले
प्रमंडल― मुंँगेर (मुख्यालय-मुँगेर)
अनुमंडल― 1. शेखपुरा
प्रखंड― 1. जरियारी, 2. शेखपुरा, 3. वरयीणा, 4. घाटकुसुम्बा, 5. चेबारा,
6. शेखोपर सराय
कृषि― धान, गेहूँ, दलहन
नदी― गंगा, मोहाने, हरोहर, क्यूल
शिवहर (Sheohur)
मुख्यालय― शिवहर
क्षेत्रफल― 443 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-पूर्वी चम्पारण एवं सीतामढ़ी जिले दक्षिण-गुजफ्फरपुर जिला
पूरब-सीतामढ़ी जिला पश्चिम-पूर्वी चम्पारण जिला
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. शिवहर, 2, येलसंड, 3. पुपरी
प्रखंड― 1. शिवहर, 2. तरियानी, 3. पिपराही, 4. डुमरीकटसारी,
5. बेलसंड, 6. पुपरी
कृषि― धान, गेहूँ, मकई
उद्योग― चायल मिल
नदी― बागमती
सीतामढ़ी (Sitamarhi)
मुख्यालय― सीतामढ़ी
क्षेत्रफल― 2,643 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-मुजफ्फरपुर जिला
पूरब-मधुवनी एवं दरभंगा जिले पश्चिम-शिवहर जिला
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. सीतामढ़ी सदर
प्रखण्ड― 1. बथनाहा, 2. परिहार, 3. नानपुर, 4. वाजपट्टी, 5. बैरगनिया,
6. रीगा, 7. सुरसंड, 8. सोनवर्षा, 9. डुमरा, 10. रूनीसैदपुर,
11. मेजरगंज, 12. पुरनहिया, 13. सुप्पी, 14. परसौनी,
15. बोखरा, 16. चौरोट
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, दलहन
उद्योग― चीनी मिल, चावल मिल, तेल मिल
नदी― बागमती
दर्शनीय स्थल― हलेश्वर स्थान, गौरौल शरीफ
सिवान (Siwan)
मुख्यालय― सिवान
क्षेत्रफल― 2,219 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-गोपालगंज जिला दक्षिण-उत्तर प्रदेश राज्य
पूरब-गोपालगंज एवं सारण जिले पश्चिम-उत्तर प्रदेश राज्य
प्रमंडल― सारण (मुख्यालय-छपरा)
अनुमंडल― 1. सिवान, 2. महाराजगंज
प्रखण्ड― 1. पंचरूखी, 2. रघुनाथपुर, 3. मैरयाँ, 4. आन्दर, 5. गुठानी,
6. महाराजगंज, 7. दरौली, 8. सिसवन, 9. दौंध, 10. हुसैनागंज,
11. भगवानपुर, 12. हट, 13. गोरिया कोठी, 14. बड़हरिया,
15. सिवान सदर, 16. बसंतपुर, 17. लकारी, 18. नवीगंज,
19. जीरादेई, 20. नीतान, 21. हसनपुर
कृषि― धान, गेहूँ, ईख
उद्योग― चीनी मिल
नदी― दाहा, झरही
सुपौल (Supaul)
मुख्यालय― सुपौल
क्षेत्रफल― 2,420 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-सहरसा एवं मधेपुरा जिले
पूरब-अररिया जिला पश्चिम-मधुवनी जिला
प्रमंडल― कोसी (मुख्यालय-सहरसा)
अनुमंडल― 1. सुपौल, 2. वीरपुर, 3. निर्मली, 4. त्रिवेणीगंज
प्रखण्ड― 1. सुपौल, 2. त्रिवेणीगंज, 3. पीपरा, 4. मरौना, 5. किशुनपुर,
6. राघोपुर, 7. निर्मली, 8. बसंतपुर, 9. छातापुर, 10. सरायगढ़,
11. भपटीयाही, 12. प्रतापगंज
कृषि― धान
नदी― कोसी
पश्चिमी चम्पारण (West Champaran)
मुख्यालय― बेतिया
क्षेत्रफल― 5,228 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-नेपाल देश दक्षिण-गोपालगंज जिला
पूरब-पूर्वी चम्पारण जिला पश्चिम-उत्तर प्रदेश राज्य
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. बेतिया, 2. बगहा, 3. नरकटियागंज
प्रखंड― 1. बेतिया, 2. सिकटा, 3. मैनाटाड, 4. चनपटिया, 5. वैरिया,
6. लौरिया, 7. वगहा-1, 8. बगहा-2, 9. मधुवनी, 10. गौनाहा,
11. नरकटियागंज, 12. मंझौलिया, 13. नौतन, 14. जोगापट्टी,
15. रामनगर, 16. ठकराहा, 17. भिटाहा, 18. पिपरासी
कृषि― धान, ईख
उद्योग― चीनी मिल
नदी― गंडक
वैशाली (Vaishali)
मुख्यालय― हाजीपुर
क्षेत्रफल― 2,036 वर्ग किमी०
सीमा― उत्तर-मुजफ्फरपुर जिला दक्षिण-पटना जिला
पूरब-समस्तीपुर जिला पश्चिम-सारण जिला
प्रमंडल― तिरहुत (मुख्यालय-मुजफ्फरपुर)
अनुमंडल― 1. हाजीपुर, 2. महुआ
प्रखंड― 1. हाजीपुर, 2. लालगंज, 3. वैशाली, 4. महनार, 5. देसरी,
6. विदपर, 7 राघोपुर, 8. महुआ, 9. गोरोल, 10. पातेपुर,
11. जंदाहाँ
कृषि― धान, गेहूँ, मकई, चिनिया केला
उद्योग― चीनी मिल, गुल तथा जर्दा बनाने का केन्द्र
नदी― गंगा, गंडक
दर्शनीय स्थल― लिच्छवी गणराज्य की राजधानी, मधुपुर का स्तूप, हाजीपुर का मस्जिद