Advertica

 Bihar board notes class 11th Geography chapter 11

Bihar board notes class 11th Geography chapter 11

Bihar board notes class 11th Geography chapter 11
рд╡ाрдпुрдоंрдбрд▓ рдоें рдЬрд▓
(Water in the Atmosphere)
рдкाрда्рдп рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдк्рд░рд╢्рди рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рдЙрдд्рддрд░
1. рдоाрдирд╡ рдХे рд▓िрдП рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдХा рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдШрдЯрдХ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рд╣ै।
(рдХ) рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк
(рдЦ) рдзूрд▓ рдХрдг
(рдЧ) рдиाрдЗрдЯ्рд░ोрдЬрди
(рдШ) рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди
рдЙрдд्рддрд░-(рдХ)
2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рд╡рд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХौрди рд╕ी рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрд▓, рдж्рд░рд╡ рд╕े рдЧैрд╕ рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै
(рдХ) рд╕ंрдШрдирди
(рдЦ) рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг
(рдЧ) рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди
(рдШ) рдЕрд╡рдХ्рд╖ेрдкрдг
рдЙрдд्рддрд░-(рдЦ)
3. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди-рд╕ा рд╡ाрдпु рдХी рдЙрд╕ рджрд╢ा рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдирдоी рдЙрд╕рдХी рдкूрд░ी рдХ्рд╖рдорддा рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ोрддी рд╣ै?
(рдХ) рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा
(рдЦ) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा
(рдЧ) рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЖрд░्рдж्рд░рддा
(рдШ) рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣рд╡ा
рдЙрдд्рддрд░-(рдШ)
4. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡ाрджрд▓ों рдоें рд╕े рдЖрдХाрд╢ рдоें рд╕рдмрд╕े рдКंрдЪा рдмाрджрд▓ рдХौрди-рд╕ा рд╣ै?
(рдХ) рдкрдХ्рд╖ाрдн
(рдЦ) рд╡рд░्рд╖ा рдоेрдШ
(рдЧ) рд╕्рддрд░ी
(рдШ) рдХрдкाрд╕ी
рдЙрдд्рддрд░-(рдШ)
2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдЙрдд्рддрд░ рд▓рдЧрднрдЧ 30 рд╢рдм्рджों рдоें рджीрдЬिрдП-
1. рд╡рд░्рд╖рдг рдХे рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ों рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦें।
рдЙрдд्рддрд░-рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░, рд╡рд░्рд╖ा рдХो рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рдк्рд░рдХाрд░ों рдоें рдмाँрдЯा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै-(i) рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा, (ii) рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा, (iii) рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп рд╡рд░्рд╖ा।
2. рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-(i) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा (Absolute humidity) -рд╡ाрдпुрдоंрдбрд▓ рдоें рдоौрдЬूрдж рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдоाрдд्рд░ा рдХो рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
(ii) рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा (Relative humidity)-рджिрдпे рдЧрдпे рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рдЕрдкрдиी рдкूрд░ी рдХ्рд╖рдорддा рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдоौрдЬूрдж рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХे рдк्рд░рддिрд╢рдд рдХो рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(iii) рд╕ंрддृрдк्рдд рдЖрд░्рдж्рд░рддा (Saturated humidity)-рджिрдпे рдЧрдо рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдкूрд░िрдд рд╣рд╡ा рдХो рд╕ंрддृрдк्рдд рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ै।
3. (i) рдКँрдЪाрдИ рдХे рд╕ाрде рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рддेрдЬी рд╕े рдХ्рдпों рдШрдЯрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рддрдеा рд╕ंрдШрдирди рдХे рдХाрд░рдг рдХ्рд░рдорд╢: рдмрдв़рддी-рдШрдЯрддी рд░рд╣рддी рд╣ै। рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рддाрдк рд╣ै। рдКрд╖्рдоा рдХा рд╣्рд░ाрд╕ рд╣ी рд╕ंрдШрдирди рдХा рдХाрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै।
(ii) рдмाрджрд▓ рдХैрд╕े рдмрдирддे рд╣ैं? рдмाрджрд▓ों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рдмाрджрд▓ рдкाрдиी рдХी рдЫोрдЯी рдмूंрджों рдпा рдмрд░्рдл рдХे рдЫोрдЯे рд░рд╡ों рдХी рд╕ंрд╣рддि рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдХि рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдКंрдЪाрдИ рдкрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣рд╡ा рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХे рд╕ंрдШрдирди рдХे рдХाрд░рдг рдмрдирддे рд╣ै। рдЙрдирдХी рдКँрдЪाрдИ, рд╡िрд╕्рддाрд░, рдШрдирдд्рд╡ рддрдеा рдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा рдпा рдЕрдкाрд░рджрд░्рд╢िрддा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдмाрджрд▓ों рдХो рдЪाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдоें рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै.
(a) рдкрдХ्рд╖ाрдн рдоेрдШ (Citrus), (b) рдХрдкाрд╕ी (Cumulus), (c)рд╕्рддрд░ी(Stratus) рдФрд░ (d) рд╡рд░्рд╖ा рдоेрдШ (Nimbus)।
3. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░рд╢्рдиों рдХे рдЙрдд्рддрд░ рд▓рдЧрднрдЧ 150 рд╢рдм्рджों рдоें рджीрдЬिрдП-
(i) рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╡рд░्рд╖рдг рд╡िрддрд░рдг рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖рди рдХी рдХुрд▓ рдоाрдд्рд░ा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдоुрдЦ्рдп рд╡рд░्рд╖рдг рдк्рд░рд╡ृрддि рдХो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░ूрдкों рдоें рдкрд╣рдЪाрдиा рдЬाрддा рд╣ै-
рд╡िрд╖ुрд╡рддрд░ेрдЦीрдп рдкрдЯ्рдЯी, рд╢ीрддोрд╖्рдг рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рдкрд╢्рдЪिрдоी рддрдЯीрдп рдХिрдиाрд░ों рдХे рдкाрд╕ рдХे рдкрд░्рд╡рддों рдХी рд╡ाрдпु рдХी рдвाрд▓ рдкрд░ рддрдеा рдоाрдирд╕ूрди рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рддрдЯीрдп рднाрдЧों рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ 200 рд╕ेрдоी рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рдЖंрддрд░िрдХ рднाрдЧों рдоें рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ 100 рд╕े 200 рд╕ेрдоी рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै। рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рддрдЯीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдоाрдд्рд░ा 50 рд╕े 100 рд╕ेрдоी рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рддрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рднीрддрд░ी рднाрдЧ рдХे рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдкрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рднाрдЧ рддрдеा рдКँрдЪे-рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ों рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ 50 рд╕ेрдоी рд╕े рднी рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै। рдХुрдЫ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЬैрд╕े рд╡िрд╖ुрд╡рддрд░ेрдЦीрдп рдкрдЯ्рдЯी рддрдеा рдаंрдбे рд╕рдорд╢ीрддोрд╖्рдг рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдкूрд░े рд╡рд░्рд╖ рд╣ोрддी рд░рд╣рддी рд╣ै।
(ii) рд╕ंрдШрдирди рдХे рдХौрди-рдХौрди рд╕े рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं? рдУрд╕ рдПрд╡ं рддुрд╖ाрд░ рдХे рдмрдирдиे рдХे рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рдУрд╕, рдХुрд╣рд░ा, рддुрд╖ाрд░ рдПрд╡ं рдмाрджрд▓, рд╕्рдеिрддि рдПрд╡ं рддाрдкрдоाрди рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕ंрдШрдирди рдХे рдк्рд░рдХाрд░ों рдХो рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕ंрдШрдирди рддрдм рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рдУрд╕ांрдХ рдЬрдоाрд╡ рдмिрди्рджु рд╕े рдиीрдЪे рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा рддрдм рднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдЬрдм рдУрд╕ाрдХ рдЬрдоाрд╡ рдмिंрджु рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।
рдУрд╕ (Dew)-рдЬрдм рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдзрд░ाрддрд▓ рдХे рдКрдкрд░ рд╣рд╡ा рдоें рд╕ंрдШрдирди рдХेрди्рдж्рд░рдХों рдкрд░ рд╕ंрдШрдиिрдд рди рд╣ोрдХрд░ рдаोрд╕ рд╡рд╕्рддु рдЬैрд╕े -рдкрдд्рдерд░, рдШाрд╕ рддрдеा рдкौрдзों рдХी рдкрдд्рддिрдпों рдХी рдаंрдбी рд╕рддрд╣ों рдкрд░ рдкाрдиी рдХी рдмूंрджों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрдоा рд╣ोрддी рд╣ै рддрдм рдЗрд╕े рдУрд╕ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеाрдПँ рд╕ाрдл рдЖрдХाрд╢, рд╢ांрдд рд╣рд╡ा, рдЙрдЪ्рдЪ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рддрдеा рдаंрдбी рдПрд╡ं рд▓рдо्рдмी рд░ाрддें рд╣ैं। рдУрд╕ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рдУрд╕ोрдХ рдЬрдоाрд╡ рдмिंрджु рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ो।
рддुрд╖ाрд░ (Frost) рдаंрдбी рд╕рддрд╣ों рдкрд░ рдмрдирддा рд╣ै рдЬрдм рд╕ंрдШрдирди рддाрдкрдоाрди рдХे рдЬрдоाрд╡ рдмिंрджु рд╕े рдиीрдЪे (0°рд╕े) рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд् рдУрд╕ांрдХ рдмिंрджु рдкрд░ рдпा рдЙрд╕рдХे рдиीрдЪे рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдирдоी рдкाрдиी рдХी рдмूंрджों рдХी рдмрдЬाрдП рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдмрд░्рдл рдХे рд░рд╡ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрдоा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрдЬрд▓े рддुрд╖ाрд░ рдХे рдмрдирдиे рдХी рд╕рдмрд╕े рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеाрдпें, рдУрд╕ рдХे рдмрдирдиे рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдХे рд╕рдоाрди рд╣ै, рдХेрд╡рд▓ рд╣рд╡ा рдХा рддाрдкрдоाрди рдЬрдоाрд╡ рдмिрди्рджु рдкрд░ рдпा рдЙрд╕рд╕े рдиीрдЪे рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХाрд░्рдп
1.1 рдЬूрди рд╕े 31 рджिрд╕рдо्рдмрд░ рддрдХ рдХे рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ों рд╕े рд╕ूрдЪрдиाрдПँ рдПрдХрдд्рд░ рдХीрдЬिрдП рдХि рджेрд╢ рдХे рдХिрди рднाрдЧों рдоें рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ुрдИ।
рдЙрдд्рддрд░-рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЕрдкрдиे рдЕрдз्рдпाрдкрдХ рдпा рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдорджрдж рд╕े рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХो рд╕्рд╡рдпं рдХрд░ें।
рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рд╢्рди рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХे рдЖрджрд░्рд╢ рдЙрдд्рддрд░
рдЕрддिрд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рди
1. рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрдпु рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рдХो рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ै। рд╡ाрдпु рдоें рд╕рджा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рднрд░े рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рд╕े рд╡ाрдпु рдирдоी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рд╡ाрдпुрдоंрдбрд▓ рдоें рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХा рдмोрдз рдХрд░ाрддी рд╣ै।
2. рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬिрд╕ рдХ्рд░िрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рддрд░рд▓ рддрдеा рдЬрд▓-рдЧैрд╕ीрдп рдкрджाрд░्рде рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддे рд╣ै, рдЙрд╕े рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХी рджрд░ рддрдеा рдкрд░िрдоाрдг рдЪाрд░ рдШрдЯрдХों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै-рд╢ुрд╖्рдХрддा, рддाрдкрдоाрди, рд╡ाрдпु рдкрд░िрд╕ंрдЪрд░рдг рддрдеा рдЬрд▓рдЦंрдб।
3. рдУрд╕ांрдХ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬिрд╕ рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рдХिрд╕ी рд╡ाрдпु рдХा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рд░ूрдк рдоें рдмрджрд▓рдиा рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЙрд╕ рддाрдкрдоाрди рдХो рдУрд╕ांрдХ рдХрд╣рддे рд╣ै।
4. рд╡ृрд╖्рдЯि рд╕े рдХ्рдпा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдоुрдХ्рдд рд╡ाрдпु рд╕े рд╡рд░्рд╖ा рдЬрд▓, рд╣िрдо рд╡рд░्рд╖ा рддрдеा рдУрд▓ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЧिрд░рдиा рд╡ृрд╖्рдЯि рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рд╕े рдЧिрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рдорд╕्рдд рдЬрд▓рд░ाрд╢ि рдХो рд╡ृрд╖्рдЯि  рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
5. рд╕ंрдШрдирди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХрдм рд╣ोрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ाрдпु рдХे рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрдПँ, рдЙрд╕े рд╕ंрдШрдирди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬрд▓рдХрдгों рдХे рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдЧैрд╕ рд╕े рддрд░рд▓ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рд╕ंрдШрдирди рдХрд╣рддे рд╣ैं।
6. рд╡ाрджрд▓ (рдоेрдШ) рдХिрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░– -рдКँрдЪाрдИ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоेрдШ рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ै-
(i) рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ-(6000 рд╕े 10000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКँрдЪे) рдЬैрд╕े—рдкрдХ्рд╖ाрдн, рд╕्рддрд░ी рддрдеा рдХрдкाрд╕ рдоेрдШ।
(ii) рдордз्рдпрдо рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ-(3000 рд╕े 6000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКंрдЪे) рдЬैрд╕े -рдордз्рдп рдХрдкाрд╕ी рд╢िрдЦрд░ рдоेрдШ।
(iii) рдиिрдо рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ-(3000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКँрдЪे рдоेрдШ) рдЬिрдирдоें рд╕्рддрд░ी, рдХрдкाрд╕ी рдоेрдШ, рд╡рд░्рд╖ा рд╕्рддрд░ी рдоेрдШ, рдХрдкाрд╕ी рд╡рд░्рд╖ा рдоेрдШ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।
7. рдмाрджрд▓ рдХैрд╕े рдмрдирддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрдпु рдХे рдЙрдкрд░ рдЙрдардиे рддрдеा рдлैрд▓рдиे рд╕े рдЙрд╕рдХा рддाрдкрдоाрди рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдиीрдЪे рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рд╣рд╡ा рдоें рд╕ंрдШрдирди рд╣ोрддा рд╣ै। рдпे рдЬрд▓рдХрдг рд╡ाрдпु рдоें рдЖрд░्рдж्рд░рддाрдЧ्рд░ाрд╣ी рдХрдгों рдкрд░ рдЬрдордХрд░ рдмाрджрд▓ рдмрди рдЬाрддे рд╣ै।
8. рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╕े рдХ्рдпा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдХिрд╕ी рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╡ाрдпु рдоें рдХुрд▓ рдЬिрддрдиी рдирдоी рд╕рдоा рд╕рдХрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдЬिрддрдиा рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЕंрд╢ рдЙрд╕ рд╡ाрдпु рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ो, рдЙрд╕े рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
9. рд╣рд▓्рдХे рдХोрд╣рд░े рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░-рд╣рд▓्рдХे рдХोрд╣рд░े рдХो рдзुंрдз рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдирдЧрд░ों рдоें рдзुंрдП рдХे рд╕ाрде рдЙрдб़ी рд╣ुрдИ рд░ाрдЦ рдкрд░ рдЬрд▓-рдмिंрджु рдЯिрдХрдиे рд╕े рдХोрд╣рд░ा рдЫाрдпा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдРрд╕े рдХोрд╣рд░े рдХो рдзुंрдз (Smog) рдХрд╣рддे рд╣ै।
10. ‘рд╣िрдордкाрдд’ рдХैрд╕े рд╣ोрддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬрдм рд╕ंрдШрдирди рд╣िрдоांрдХ (32°F) рд╕े рдХрдо рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдЬрд▓ рдХрдг рд╣िрдо рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╣िрдордкाрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЯुрдг्рдб्рд░ा рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╡рд░्рд╖ा рд╣िрдордкाрдд рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।
рд▓рдШु рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░
1. рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╕े рдХ्рдпा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрдпु рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рдХो рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ाрдпु рдоें рд╕рджा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рд╕े рд╡ाрдпु рдирдоी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдоें рдХुрд▓ рднाрд░ рдХा 2% рднाрдЧ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХे рд░ूрдк рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ै। рдпрд╣ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ों, рд╕рдоुрдж्рд░ों, рдЭीрд▓ों, рдирджिрдпों рдЖрджि рдХे рдЬрд▓ рд╕े рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХे рджो рдоाрдк рд╣ै-рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рддрдеा рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा।
рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рд╕े рд╣ी рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХा рдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै।
2. рдУрд╕ांрдХ рд╡рдпा рд╣ै? рдирдоी рдХी рдоाрдд्рд░ा рд╕े рдЗрд╕рдХा рдХ्рдпा рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рд╕ंрддृрдк्рдд рд╡ाрдпु рдХे рдаंрдбे рд╣ोрдиे рд╕े рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддे рд╣ै। рдЬिрд╕ рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рдХिрд╕ी рд╡ाрдпु рдХा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рд░ूрдк рдоें рдмрджрд▓рдиा рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕ рддाрдкрдоाрди рдХो рдУрд╕ांрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬिрд╕ рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╕ंрдШрдирди рдХी рдХ्рд░िрдпा рдЖрд░рдо्рдн рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕े рдУрд╕ांрдХ рдпा рд╕ंрдШрдирди рддाрдкрдоाрди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдУрд╕ांрдХ рддрдеा рдирдоी рдХी рдоाрдд्рд░ा рдоें рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЬрдм рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै рддो рд╕ंрдШрдирди рдХी рдХ्рд░िрдпा рдЬрд▓्рджी рд╣ोрддी рд╣ै। рдеोрдб़ी рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╢ीрддрд▓рди рдХी рдХ्рд░िрдпा рд╕े рд╡ाрдпु рдУрд╕ांрдХ рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪ рдЬाрддी рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдХрдо рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХे рдХाрд░рдг рд╕ंрдШрдирди рдирд╣ीं рд╣ोрддा! рд╕ंрдШрдирди рдХे рд▓िрдП рддाрдкрдоाрди рдХा рдУрд╕ांрдХ рдХे рдиिрдХрдЯ рдпा рдиीрдЪे рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।
3. рд╡ृрд╖्рдЯि рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं? рд╡ृрд╖्рдЯि рдХे рдХौрди-рдХौрди рдХे рд░ूрдк рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░-рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рд╕े рдЧिрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рдорд╕्рдд рдЬрд▓рд░ाрд╢ि рдХो рд╡ृрд╖्рдЯि рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдоुрдХ्рдд рд╡ाрдпु рд╕े рд╡рд░्рд╖ा, рдЬрд▓, рд╣िрдо рд╡рд░्рд╖ा рддрдеा рдУрд▓ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЧिрд░рдиा рд╡ृрд╖्рдЯि рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╡ृрд╖्рдЯि рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рддрд░рд▓ рддрдеा рдаोрд╕ рд░ूрдк рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рддीрди рд░ूрдк рд╣ैं-(i) рдЬрд▓рд╡рд░्рд╖ा, (ii) рд╣िрдорд╡рд░्рд╖ा, (iii) рдУрд▓ा рд╡ृрд╖्рдЯि।
рд╡ृрд╖्рдЯि рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдХрдо рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╕ंрдШрдирди рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдУрд▓ा рд╡ृрд╖्рдЯि 0°C рдпा 32°F рд╕े рдХрдо рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╣ोрддी рд╣ै।
4. рд╕ंрдШрдирди рдХрдм рдФрд░ рдХैрд╕े рд╣ोрддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдЬिрд╕ рдХ्рд░िрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ाрдпु рдХे рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрдПँ, рдЙрд╕े рд╕ंрдШрдирди рдХрд╣рддे рд╣ै। рдЬрд▓ рдХрдгों рдХे рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдЧैрд╕ рд╕े рддрд░рд▓ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рд╕рдШрдирди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ाрдпु рдХा рддाрдкрдоाрди рдХрдо рд╣ोрдиे рд╕े рдЙрд╕ рд╡ाрдпु рдХी рд╡ाрд╖्рдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдХрдИ рдмाрд░ рддाрдкрдоाрди рдЗрддрдиा рдХрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡ाрдпु рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХो рд╕рд╣ाрд░ा рдирд╣ीं рд▓े рд╕рдХрддी рдФрд░ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рддрд░рд▓ рд░ूрдк рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдХ्рд░िрдпा рдХे рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рдХे рдХрдИ рдХाрд░рдг рд╣ैं-
(i) рдЬрдм рд╡ाрдпु рд▓рдЧाрддाрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░ рдаंрдбी рд╣ो рдЬाрдП।
(ii) рдЬрдм рдирдоी рд╕े рд▓рджी рд╡ाрдпु рдХिрд╕ी рдкрд░्рд╡рдд рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдКंрдЪी рдЙрдардХрд░ рдардбी рд╣ो рдЬाрдП।
(iii) рдЬрдм рдЧрд░्рдо рддрдеा рдардбी рд╡ाрдпुрд░ाрд╢िрдпाँ рдЖрдкрд╕ рдоें рдоिрд▓рддी рд╣ै।
рдХोрд╣рд░ा, рдзुंрдз, рдоेрдШ, рдУрд▓े, рд╣िрдо, рдУрд╕, рдкाрд▓ा рдЖрджि рд╕ंрдШрдирди рдХे рд╡िрднिрди्рди рд░ूрдк рд╣ैं।
5. ‘рдХोрд╣рд░ा’ рдХैрд╕े рдмрдирддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдХोрд╣рд░ा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдмाрджрд▓ рд╣ै рдЬो рдзрд░ाрддрд▓ рдХे рд╕рдоीрдк рд╡ाрдпु рдоें рдзूрд▓ рдХрдгों рдкрд░ рд▓рдЯрдХे рд╣ुрдП рдЬрд▓-рдмिрди्рджुрдУं рд╕े рдмрдирддा рд╣ै। рдаंрдбे, рдзрд░ाрддрд▓ рдпा рдаंрдбी рд╡ाрдпु рдХे рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рд╕े рдирдоी рд╕े рднрд░ी рд╣ुрдИ рд╡ाрдпु рдЬрд▓्рджी рдаंрдбी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╡ाрдпु рдоें рдЙрдбрддे рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдзूрд▓ рдХрдгों рдкрд░ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдХुрдЫ рднाрдЧ рдЬрд▓ рдмिрди्рджुрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрдоा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рд╕े рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдзुंрдзрд▓ा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा 200 рдоीрдЯрд░ рд╕े рдЕрдзिрдХ рджूрд░ी рдХी рд╡рд╕्рддु рджिрдЦाрдИ рдирд╣ीं рджेрддी рддрдм рд╡ाрдпुрдпाрдиों рдХी рдЙрдб़ाрдиें рд╕्рдердЧिрдд рдХрд░рдиी рдкрдб़рддी рд╣ैं। рдпрд╣ рдк्рд░ाрдп рд╕ाрдл рддрдеा рд╢ांрдд рдоौрд╕рдо рдоें, рд╢ीрдд рдЛрддु рдХी рд▓рдо्рдмी рд░ाрддों рдХे рдХाрд░рдг рдмрдирддा рд╣ै рдЬрдм рдзрд░ाрддрд▓ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдаंрдбा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдХोрд╣рд░ा рднी рдХрд╣рддे рд╣ै। рдирджिрдпों, рдЭीрд▓ों рд╡ рд╕рдоुрдж्рд░ों рдХे рд╕рдоीрдк рдХे рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рднी рдХोрд╣рд░ा рдоिрд▓рддा рд╣ै।
6. рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХा рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡िрддрд░рдг рд╡рддाрдПँ।
рдЙрдд्рддрд░-рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХा рд╡िрддрд░рдг рд╕рдоाрди рдирд╣ीं рд╣ै। рднूрдкृрд╖्рда рдкрд░ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдХुрд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХा 19 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдкрд░ рддрдеा 81 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдФрд╕рдд рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖ा 975 рдоिрд▓ीрдоीрдЯрд░ рд╣ै।
(i) рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ -рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдФрд╕рдд 200 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рд╣ै। рднूрдордз्рдпрд░ेрдЦीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рддрдеा рдоाрдирд╕ूрдиी рдк्рд░рджेрд╢ों рдХे рддрдЯीрдп рднाрдЧों рдоें рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
(ii) рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡рд░्рд╖ा рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░-рдЗрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें 100 рд╕े 200 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЙрд╖्рдг рдХрдЯिрдмрди्рдз рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рддрдеा рдпे рдордз्рдпрд╡рд░्рддी рдкрд░्рд╡рддो рдкрд░ рдоिрд▓рддे рд╣ैं।
(iii) рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░-рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рдордз्рдпрд╡рд░्рддी рднाрдЧ рддрдеा рд╢ीрддोрд╖рдг рдХрдЯिрдмрди्рдз рдХे рдкूрд░्рд╡ी рддрдЯों рдкрд░ 25 рд╕े 100 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рд╡рд░्рд╖ा рд╡िрд╣ीрди рдк्рд░рджेрд╢ -рдЧрд░्рдо рдорд░ुрд╕्рдерд▓, рдзुрд╡ीрдп рдк्рд░рджेрд╢ рддрдеा рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें 25 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рд╕े рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
7. рдУрд╕ рддрдеा рдУрд╕ांрдХ рдоें рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдУрд╕ рддрдеा рдУрд╕ांрдХ рдоें рдЕंрддрд░-
рдУрд╕:-
(i) рднू-рддрд▓ рддрдеा рд╡рдирд╕्рдкрддि рдкрд░ рд╕ंрдШрдиिрдд рдЬрд▓ рдХी рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рдмूंрджों рдХो рдУрд╕
рдХрд╣рддे рд╣ै।
(ii) рдУрд╕ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд▓рдо्рдмी рд░ाрддें, рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдЖрдХाрд╢, рд╢ांрдд рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдЕрдиुрдХूрд▓ рджрд╢ाрдПँ рд╣ै।
(iii) рд╡िрдХिрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдаंрдбे рдзрд░ाрддрд▓ рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡ाрдпु рдЬрд▓्рджी рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рдХुрдЫ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдмूंрджों рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।
(iv) рдУрд╕ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рддाрдкрдоाрди 0°C рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рдУрд╕ांрдХ:-
(i) рдЬिрд╕ рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╕ंрдШрдирди рдХी рдХ्рд░िрдпा рдЖрд░рдо्рдн рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕े рдУрд╕ाрдХ рдХрд╣рддे рд╣ै।
(ii) рдУрд╕ांрдХ рдХो рд╕ंрдШрдирди рддाрдкрдоाрди рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
(iii) рдЬрдм рд╡ाрдпु рдкुрд░ी рддрд░рд╣ рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдФрд░ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддी рддो рдЙрд╕ рддाрдкрдоाрди рдХो рдУрд╕ांрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(iv) рдУрд╕ांрдХ рдкрд░ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा 100% рд╣ोрддी рд╣ै।
8. рд╡рд░्рд╖ा рддрдеा рд╡ृрд╖्рдЯि рдоें рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рд╡рд░्рд╖ा рддрдеा рд╡ृрд╖्рдЯि рдоें рдЕंрддрд░-
рд╡рд░्рд╖ा:-
(i) рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХा рдЬрд▓ рдХрдгों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рдиा рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।
(ii) рд╡рд░्рд╖ा рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै-рд╕ंрд╡ाрд╣рдиीрдп, рдкрд░्рд╡рддीрдп рддрдеा
рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп।
(iii) рд╕ंрддृрдк्рдд рд╡ाрдпु рдХे рдаंрдбा рд╣ोрдиे рд╕े рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рдЬрдм рдЬрд▓ рдХрдгों рдХा рдЖрдХाрд░ рдмрдб़ा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡े рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддे рд╣ै।
рд╡ृрд╖्рдЯि:-
(i) рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рд╕े рдЧिрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рдорд╕्рдд рдЬрд▓рд░ाрд╢ि рдХो рд╡ृрд╖्рдЯि рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
(ii) рд╡ृрд╖्рдЯि рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рддрд░рд▓ рддрдеा рдаोрд╕ рд░ूрдкों рдоें рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै।
(iii) рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдХрдо рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╕ंрдШрдирди рд╕े рд╡ृрд╖्рдЯि рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рдЬрд▓ рд╡рд░्рд╖ा, рд╣िрдо рд╡рд░्рд╖ा рддрдеा рдУрд▓ा рд╡ृрд╖्рдЯि, рд╡ृрд╖्рдЯि рдХे рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╣ै।
9. рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдХिрди рддрдд्рдд्рд╡ों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░-рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рддрдд्рдд्рд╡ों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै-
(i) рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦा рд╕े рджूрд░ी-рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЕрдзिрдХ рдЧрд░्рдоी рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд░्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
(ii) рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рджूрд░ी-рддрдЯрд╡рд░्рддी рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рднीрддрд░ीрднाрдЧों рдоें рдХрдо।
(iii) рд╕рдоुрдж्рд░ рддрд▓ рд╕े рдКंрдЪाрдИ-рдкрд░्рд╡рддीрдп рднाрдЧों рдоें рдоैрджाрдиों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдкрд╡рдиें-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ैं рдкрд░рди्рддु рд╕्рдерд▓ рд╕े рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╢ुрд╖्рдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
(v) рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ीрдп рдзाрд░ाрдПँ-рдКрд╖्рдг рдзाрд░ाрдУं рдХे рдКрдкрд░ рдЧुрдЬрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рд╢ीрддрд▓ рдкрд╡рдиों рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╢ुрд╖्рдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
                                           рджीрд░्рдШ рдЙрдд्рддрд░ीрдп рдк्рд░рд╢्рдиोрдд्рддрд░
1. рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рддрдеा рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХ्рдпा рд╣ै? рд╡िрд╕्рддाрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ें।
рдЙрдд्рддрд░-рдХिрд╕ी рд╕рдордп рдХिрд╕ी рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╡ाрдпु рдоें рдЬिрддрдиी рдирдоी рдоौрдЬूрдж рд╣ो, рдЙрд╕े рд╡ाрдпु рдХी рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ै। рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░рддि рдШрди рд╕ेрдоी рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХрдЯ рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХो рд╡ाрдпु рдХे рдк्рд░рддि рдЖрдпрддрди рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХे рднाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рддाрдкрдоाрди рдмрдв़рдиे рдпा рдШрдЯрдиे рдкрд░ рднी рд╡ाрдпु рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╡рд╣ी рд░рд╣ेрдЧी рдЬрдм рддрдХ рдЙрд╕рдоें рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рд╢ाрдоिрд▓ рди рд╣ो рдпा рдХुрд▓ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдкृрдердХ् рди рд╣ो рдЬाрдП। рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╡рд░्рд╖ा рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╡ाрдпु рдХे рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░ рдлैрд▓рдиे рдпा рдиीрдЪे рдЙрддрд░рдХрд░ рд╕िрдХुрдб़рдиे рд╕े рднी рдпрд╣ рдоाрдд्рд░ा рдмрдв़ рдпा рдШрдЯ рдЬाрддी рд╣ै।
рд╡िрддрд░рдг -(i) рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦा рдкрд░ рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╣ोрддी рд╣ै рддрдеा рдз्рд░ुрд╡ों рдХी рдУрд░ рдШрдЯрддी рдЬाрддी рд╣ै। (ii) рдЧ्рд░ीрд╖्рдо рдЛрддु рдоें рд╢ीрддрдХाрд▓ рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рддрдеा рджिрди рдоें рд░ाрдд рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╡ाрдпु рдХी рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। (iii) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ों рдкрд░ рд╕्рдерд▓ рдЦंрдбों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। (iv) рдЗрд╕рд╕े рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрдиुрдоाрди рд▓рдЧाрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдирд╣ीं рдоिрд▓рддी।
рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा-рдХिрд╕ी рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╡ाрдпु рдоें рдХुрд▓ рдЬिрддрдиी рдирдоी рд╕рдоा рд╕рдХрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдЬिрддрдиा рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЕंрд╢ рдЙрд╕ рд╡ाрдпु рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ो. рдЙрд╕े рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा=рдХिрд╕ी рддाрдк рдкрд░ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा/ рдЙрд╕ी рддाрдк рдкрд░ рд╡ाрдпु рдХा рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा।
рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें рдпрд╣ рд╡ाрдпु рдХी рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдирдоी рддрдеा рдЙрд╕рдХी рд╡ाрд╖्рдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдоें рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЕрдиुрдкाрдд рд╣ै।
рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा=рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा/рд╡ाрд╖्рдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा
рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХो рдк्рд░рддिрд╢рдд рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЗрд╕े рд╡ाрдпु рд╕ंрддृрдк्рддрддा рдХा рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЕंрд╢ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ाрдпु рдХे рдлैрд▓рдиे рд╡ рд╕िрдХुрдб़рдиे рдоें рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдмрджрд▓ рдЬाрддी рд╣ै। рддाрдкрдоाрди рдХे рдмрдв़рдиे рд╕े рд╡ाрдпु рдХी рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рддाрдкрдоाрди рдШрдЯрдиे рд╕े рд╡ाрдпु рдаंрдбी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
рддрдеा рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै।
рд╡िрддрд░рдг-(i) рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦा рдкрд░ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। (ii) рдЙрд╖्рдг рдорд░ुрд╕्рдерд▓ों рдоें рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै। (iii) рдХрдо рд╡ाрдпु рджрдмाрд╡ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдЕрдзिрдХ рдкрд░рди्рддु рдЕрдзिрдХ рджрдмाрд╡ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ो рдоें рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै। (iv) рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рднीрддрд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै। (v) рджिрди рдоें рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдЕрдзिрдХ।
2. рд╡рд░्рд╖ा рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै? рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ों рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рд╣िрдд рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ो।
рдЙрдд्рддрд░-рд╡ाрдпु рдХी рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╣ो рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрдиे рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рд╕ंрддृрдк्рдд рд╡ाрдпु рдХा рдаंрдбा рд╣ोрдиा рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХрдИ рдкрджों рдоें рд╣ोрддी рд╣ै-
(i) рд╕ंрдШрдирди рд╣ोрдиा-рдирдо рд╡ाрдпु рдХे рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рд╕े рдЙрд╕рдХा рддाрдкрдХ्рд░рдо рдк्рд░рддि 1000 рдлुрдЯ (300- рдоीрдЯрд░) рдкрд░ 5.6 F рдШрдЯрддा рдЬाрддा рд╣ै। рддाрдкрдоाрди рдХे рдиिрд░рди्рддрд░ рдШрдЯрдиे рд╕े рд╡ाрдпु рдХी рд╡ाрд╖्рдп рд╢рдХ्рддि рдШрдЯ рдЬाрддी рд╣ै। рд╡ाрдпु рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╕ंрдШрдирди рдХ्рд░िрдпा рд╣ोрддी рд╣ै।
(ii) рдоेрдШों рдХा рдмрдирдиा-рд╡ाрдпु рдоें рд▓ाрдЦो рдзूрд▓ рдХрдг рддैрд░рддे-рдлिрд░рддे рд╣ै। рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЗрди рдХрдгो рдкрд░ рдЬрдоा рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдпे рдоेрдШों рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ै।
(iii) рдЬрд▓ рдХрдгों рдХा рдмрдирдиा -рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдоेрдШ рдХрдгों рдХे рдЖрдкрд╕ рдоें рдоिрд▓рдиे рд╕े рдЬрд▓ рдХी рдмूंрджें рдмрдирддी рд╣ैं। рдЬрдм рдЗрди рдЬрд▓ рдХрдгों рдХा рдЖрдХाрд░ рд╡ рднाрд░ рдмрдв़ рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡ाрдпु рдЗрд╕े рд╕рдо्рднाрд▓ рдирд╣ीं рдкाрддी। рдпे рдЬрд▓ рдХрдг рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддे рд╣ैं।
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрд▓ рдХрдгों рдХा рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдЧिрд░рдиा рд╣ी рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।
рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдк्рд░рдХाрд░-рд╡ाрдпु рддीрди рджрд╢ाрдУं рдоें рдаंрдбी рд╣ोрддी рд╣ै-
(i) рдЧрд░्рдо рддрдеा рдирдо рд╡ाрдпु рдХा рд╕ंрд╡ाрд╣िрдХ рдзाрд░ाрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдКрдкрд░ рдЙрдардиा।
(ii) рдХिрд╕ी рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рдЯрдХрд░ाрдХрд░ рдирдо рд╡ाрдпु рдХा рдКрдкрд░ рдЙрдардиा।
(iii) рдаंрдбी рддрдеा рдирд░्рдо рд╡ाрдпु рдХा рдЖрдкрд╕ рдоें рдоिрд▓рдиा।
рдЗрди рджрд╢ाрдУं рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╡рд░्рд╖ा рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै-
(i) рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा-рд╕्рдерд▓ рдкрд░ рдЕрдзिрдХ рдЧрд░्рдоी рдХे рдХाрд░рдг рд╡ाрдпु рдЧрд░्рдо рд╣ोрдХрд░ рдлैрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рд╣рд▓्рдХी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рд╡ाрдпु рд╣рд▓्рдХी рд╣ोрдХрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рд╡ाрдпु рдХा рд╕्рдеाрди рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкाрд╕ рд╡ाрд▓े рдЕрдзिрдХ рджрдмाрд╡ рд╡ाрд▓े рдЦंрдб рд╕े рдаंрдбी рд╡ाрдпु рдЖрддी рд╣ै। рдпрд╣ рд╡ाрдпु рднी рдЧрд░्рдо рд╣ोрдХрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ंрд╡ाрд╣िрдХ рдзाрд░ाрдПं рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं рддрдеा рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ рд╡рд░्рд╖ा рдШрдирдШोрд░, рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоे рддрдеा рддीрд╡्рд░ рдмौрдЫाрд░ों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।
(ii) рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा-рдХिрд╕ी рдкрд░्рд╡рдд рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ुрдИ рдирдо рдкрд╡рдиों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд░्рд╖ा рдХो рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╡рд░्рд╖ा рдкрд░्рд╡рддों рдХी рдкрд╡рди рд╡िрдоुрдЦ рдвाрд▓ рдкрд░ рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ोрддी рд╣ै।
(iii) рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдЪрдХ्рд░рд╡ाрдд рдоें рдЧрд░्рдо рд╡ рдирдо рд╡ाрдпु рдаंрдбी рд╢ुрд╖्рдХ рд╡ाрдпु рдХे рдоिрд▓рдиे рд╕े рдаंрдбी рд╡ाрдпु рдЧрд░्рдо рд╡ाрдпु рдХो рдКрдкрд░ рдЙрдаा рджेрддी рд╣ै। рдЖрд░्рдж्рд░ рд╡ाрдпु рдКрд╖्рдг рдзाрд░ा рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдаंрдбी рд╡ाрдпु рд╕े рдКрдкрд░ рдЪрдв़ рдЬाрддी рд╣ै। рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рдкрд░ рдЧрд░्рдо рд╡ाрдпु рдХा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдаंрдб़ा рд╣ोрдХрд░ рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╡рд░्рд╖ा рд▓рдЧाрддाрд░, рдмрд╣ुрдд рдеोрдб़ी рджेрд░ рддрдХ, рдкрд░рди्рддु рдеोрдб़ी рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।
3. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдЕंрддрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХीрдЬिрдП-
(i) рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдКрд╖्рдоा рдФрд░ рдЧुрдк्рдд рдКрд╖्рдоा;
(ii) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдПрд╡ं рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЖрд░्рдж्рд░рддा;
(iii) рд╡ाрд╖्рдкрди рдПрд╡ं рд╡ाрд╖्рдкрди рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди;
(iv) рдУрд╕ рдПрд╡ं рдкाрд▓ा;
(v) рдоेрдШ рдПрд╡ं рдХुрд╣рд░ा;
(vi) рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдПрд╡ं рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп рд╡рд░्рд╖ा;
рдЙрдд्рддрд░-(i) рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЙрд╖्рдоा рдФрд░ рдЧुрдк्рдд рдКрд╖्рдоा рдоें рдЕंрддрд░-
рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдКрд╖्рдоा:-
(i) рдКрд░्рдЬा рдХी рд╡рд╣ рдоाрдд्рд░ा рд╣ै, рдЬो рддाрдкрдоाрди рдХो рдмрджрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЪाрд╣िрдП।
(ii) рдЬрд▓ рдХो рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдКрд╖्рдоा рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै।
рдЧुрдк्рдд рдКрд╖्рдоा:-
(i) рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоें рд╕ंрдЪिрдд рдКрд░्рдЬा рдХो рдЧुрдк्рдд рдКрд╖्рдоा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(ii) рдЙрдЪ्рдЪ рднूрдкृрд╖्рдаीрдп рддрдиाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдЬрд▓ рдХे рдЕрдгु рд╕рдоीрдкрд╡рд░्рддी рдЬрд▓ рдЕрдгुрдУं рдХो рдЦीрдЪрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд░рдЦрддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рд╕े рдЬрд▓ рдмूंрджों, рдУрд╕, рдХोрд╣рд░े рддрдеा рдзुंрдз рдХा
рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрддा рд╣ै।
(ii) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдПрд╡ं рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдоें рдЕрддрд░-
рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा:-
(i) рд╡ाрдпु рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдХो рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(ii) рдпрд╣ рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░рддि рдШрдирдоीрдЯрд░ рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
(iii) рд╣рд╡ा рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рдЗрд╕рдХे рд╕्рд░ोрдд рдХी рджूрд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
(iv) рд╕ाрдзाрд░рдгрддрдпा рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рдЖंрддрд░िрдХ рднाрдЧों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ों рдкрд░ рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै
рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЖрд░्рдж्рд░рддा:-
(i) рд╣рд╡ा рдоें рдоौрдЬूрдж рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХी рдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рдЗрд╕ी рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╣рд╡ा рдХे рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рд╣ै।
(ii) рдпрд╣ рдк्рд░рддिрд╢рдд рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।
(iii) рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХी рд╡ाрдпु рдХो рдЕрдкрдиे рддाрдкрдоाрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╕े рд╡िрднाрдЬिрдд рдХрд░рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
(iv) рд╣рд╡ा рдХी рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЕрд╡рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рдиे рддрдеा рдЕрдкрдиे рдЕрджрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी
рдХ्рд╖рдорддा рдЗрд╕рдХे рддाрдкрдоाрди рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдмрджрд▓рддी рд░рд╣рддी рд╣ै।
(iii)рд╡ाрд╖्рдкрди рдПрд╡ं рд╡ाрд╖्рдкрди рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдоें рдЕंрддрд░:-
рд╡ाрд╖्рдкрди:-
(i) рдЗрд╕ рдк्рд░рдХिрдпा рдоें рдЬрд▓ рдЕрдерд╡ा рдмрд░्рдл рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоें рдмрджрд▓рддा рд╣ै
(ii) рдЬрд╣ाँ рднी рдКрд╖्рдоा рдКрд░्рдЬा рдЬрд▓ рд╡ाрд▓े рднूрдкृрд╖्рда рдкрд░ рдкрд░िрд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рддाрдкрдоाрди рдмрдв़рддा рд╣ै, рд╡рд╣ीं рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै।
(iii) рд╡ाрд╖्рдкрди рдХी рджрд░ рдХा рд╕ंрдмंрдз рдзрд░ाрддрд▓ीрдп рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд╕ंрддृрдк्рдд рд╡ाрд╖्рдк рджाрдм рддрдеा рдКрдкрд░ рдХे рд╡ाрдпु рдХे рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рджाрдм рдХे рдЕрди्рддрд░ рд╕े рд╣ै।
(iv) рдЬрд▓ рдХे рдЕрдгु рдЕрдзिрдХ рдЪрд▓ाрдпрдоाрди рд╣ोрдХрд░ рдЬрд▓ीрдп рдзрд░ाрддрд▓ рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдмाँрдзे рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдмрд▓ рд╕े рдЕрдкрдиे рдХो рдЙрди्рдоुрдХ्рдд рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рд╡ाрд╖्рдкрди рд╣ै।
рд╡ाрд╖्рдкрди рд╡ाрдк्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди:-
(i) рдпрд╣ рдирдоी рдХी рдПрдХ рдоाрдд्рд░ा рд╣ै рдЬो рддрд░рд▓ рдПрд╡ рдаोрд╕ рдЬрд▓ рдХे рд╡ाрд╖्рдкрди рддрдеा рдкेрдб-рдкौрдзों рдХे рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।
(ii) рдпрд╣ рдЙрд╕ рдЖрджрд░्рд╢ рджрд╢ा рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдЗрддрдиी рд╣ो рдХि
рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рднी рд╕ंрднाрд╡िрдд рд╡ाрд╖्рдкрди рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдирдоी рд╣ो।
(iii) рд╡ाрд╖्рдкрди-рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдЕрдиेрдХ рдХाрд░рдХों, рдЬैрд╕े- рддाрдкрдоाрди
рдЕрдХ्рд╖ांрд╢, рд╡рдирд╕्рдкрддि, рдкाрд░рдЧрдо्рдпрддा рдФрд░ рдоृрджा рдХी рдЬрд▓ рдзाрд░рдг рдХ्рд╖рдорддा рдХो рдз्рдпाрди
рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
(iv) рд╡ाрд╖्рдкрди-рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрд▓ рд╣ाрдиि рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡े рднूрдоिрдЧрдд рдЬрд▓ рднрдг्рдбाрд░рдг рдХी рдЕрдзिрдХрддा рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं।
(iv)рдУрд╕ рдПрд╡ं рдкाрд▓ा рдоें рдЕрди्рддрд░-
рдУрд╕
(i) рднूрддрд▓ рддрдеा рд╡рдирд╕्рдкрддि рдкрд░ рд╕ंрдШрдиिрдд рдЬрд▓ рдХी рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рдмूंрджों рдХो рдУрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ै।
(ii) рдУрд╕ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд▓рдо्рдмी рд░ाрддें,рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдЖрдХाрд╢, рд╢ाрди्рдд рд╡ाрдпुрдордг्рдбрд▓, рдЕрдиुрдХूрд▓ рджрд╢ाрдПँ рд╣ैं।
(iii) рд╡िрдХिрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдардг्рдбे рдзрд░ाрддрд▓ рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡ाрдпु рдЬрд▓्рджी рд╕ंрддृрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рдХुрдЫ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдмूंрджों рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।
(iv) рдУрд╕ рдХे рд▓िрдП рддाрдкрдоाрди 0°C рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рдкाрд▓ा
(i) рдЬрдм рд╕ंрдШрдирди рдХ्рд░िрдпा рд╣िрдоांрдХ 0°C (32°F) рд╕े рдХрдо рддाрдкрдХ्рд░рдо рдкрд░ рд╣ो рддो рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдУрд╕ рдХी рдмूंрджों рдХे рд░ूрдк рдоें рдирд╣ीं рдЧिрд░рддा рдЕрдкिрддु рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рд╣िрдордХрдгों рдХे рд░ूрдк рдоें рдкृрде्рд╡ी рддрд▓ рдкрд░ рдкрд░рдд рдХे рд░ूрдк рдоें рдлैрд▓ рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕े рдкाрд▓ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(ii) рдУрд╕ांрдХ рд╣िрдоांрдХ рдкрд░ рдпा рдЗрд╕рд╕े рдиीрдЪे рд╣ोрддा рд╣ै।
(iii) рдкрд░्рд╡рддीрдп рдШाрдЯिрдпों рдоें рд╡ाрдпु рдмрд╣ाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд░ाрдд рдХो рдкाрд▓ा рдЬрдордиा рд╣ै। рдордз्рдп рдЕрдХ्рд╖ाрд╢ों рдоें рд╢ीрдд рдЛрддु рдоें рдкाрд▓ा рд╕ाрдзाрд░рдг рдмाрдд рд╣ै।
(iv) рдкाрд▓े рдХे рд▓िрдП рддाрдкрдоाрди 0°C рд╕े рдХрдо рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
(v) рдоेрдШ рдПрд╡ं рдХोрд╣рд░ा рдоें рдЕंрддрд░-
рдоेрдШ
(i) рдоुрдХ्рдд рд╡ाрдпु рдоें рдзूрд▓ рдХрдгों рдкрд░ рд▓рджे рдЬрд▓ рдмिрди्рджुрдУं рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рдоेрдШ рдХрд╣рддे рд╣ैं
(ii) рд╡ाрдпु рдХे рд╕ंрдШрдирди рдХे рдХाрд░рдг рдмाрджрд▓ рдмрдирддे рд╣ैं। рдоेрдШ 12,000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдХी рдКँрдЪाрдИ рддрдХ рдоिрд▓рддे рд╣ैं।
(iii) рдпे рдЬрд▓рдХрдг рд╡ाрдпु рдоें рддैрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं рддрдеा рдзूрд▓ рдХे рд╡ाрд╖्рдкрдЧ्рд░ाрд╣ी рдХрдгों рдкрд░ рдж्рд░рд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрдо рдЬाрддे рд╣ै।
(iv) рд╡ाрдпु рдХे рдаंрдбा рд╣ोрдиे рд╕े рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЬрд▓ рдХрдгों рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं।
рдХोрд╣рд░ा
(i) рдХोрд╣рд░ा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдмाрджрд▓ рд╣ै рдЬो рдзрд░ाрддрд▓ рдХे рдиिрдХрдЯ рд╡ाрдпु рдоें рдзूрд▓
рдХрдгों рдкрд░ рд▓рдЯрдХे рд╣ुрдП рдЬрд▓ рдмिрди्рджुрдУं рд╕े рдмрдирддा рд╣ै।
(ii) рдХोрд╣рд░े рдоें рд╕рдШрдирддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै рддрдеा 200 рдоीреж рд╕े рдЕрдзिрдХ рджूрд░ी рдХी рд╡рд╕्рддु рджिрдЦाрдИ рдирд╣ीं рджेрддी।
(iii) рдХोрд╣рд░े рдоें рд╢ुрд╖्рдХрддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рд╢ीрдд рдЛрддु рдХी рд▓рдо्рдмी рд░ाрддों рдХे рдХाрд░рдг рднूрдоि рдХा рдХोрд╣рд░ा рдмрдирддा рд╣ै।
(vi) рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдПрд╡ рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддी рд╡рд░्рд╖ा рдоें рдЕंрддрд░-
рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा
(i) рд╕्рдерд▓ рдкрд░ рдЕрдзिрдХ рдЧрд░्рдоी рдХे рдХाрд░рдг рд╡ाрдпु рдЧрд░्рдо рд╣ोрдХрд░ рдлैрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рд╣рд▓्рдХी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
(ii) рдпрд╣ рд╡ाрдпु рд╣рд▓्рдХी рд╣ोрдХрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ै| рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рд╕्рдеाрди рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкाрд╕ рд╡ाрд▓े рдЕрдзिрдХ рджрд╡ाрдм рд╡ाрд▓े рдЦंрдб рд╕े рдаंрдбी рд╡ाрдпु рдЖрддी рд╣ै।
(iii) рдЗрди рдзाрд░ाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдХुрдЫ рд╣ी рдКँрдЪाрдИ| рдкрд░ рд╡ाрдпु рдаंрдбी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╡рд░्рд╖ा | рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рдЗрд╕े рд╕ंрд╡рд╣рдиीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(v) рдпрд╣ рд╡рд░्рд╖ा рдШрдирдШोрд░, рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рддрдеा рддीрд╡्рд░ рдмौрдЫाрд░ों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।
рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддी рд╡рд░्рд╖ा
(i) рдЪрдХ्рд░рд╡ाрдд рдоें рдЧрд░्рдо рд╡ рдирдо рд╡ाрдпु рдаंрдбी рд╢ुрд╖्рдХ рд╡ाрдпु рдХे рдоिрд▓рдиे рд╕े рдаंрдбी рд╡ाрдпु рдЧрд░्рдо рд╡ाрдпु рдХो рдКрдкрд░ рдЙрдаा рджेрддी рд╣ै।
(ii) рдЖрд░्рдж्рд░ рд╡ाрдпु рдЙрд╖्рдг рднाрдЧ рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдардбी рд╡ाрдпु рд╕े рдКрдкрд░ рдЪрдв़ рдЬाрддी рд╣ै।
(iii) рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рдкрд░ рдЧрд░्рдо рд╡ाрдпु рдХा рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдаंрдбा рд╣ोрдХрд░ рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддा рд╣ै।
(iv) рдЗрд╕े рдЪрдХ्рд░рд╡ाрддीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(v) рдпрд╣ рд╡рд░्рд╖ा рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрд╣ुрдд рджेрд░ рддрдХ, , рдкрд░рди्рддु рдеोрдб़ी рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।
4. рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдЯिрдк्рдкрдгी рд▓िрдЦिрдП-
(i) рд╕ंрдШрдирди
(ii) рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा;
(iii) рдЙрдЪ्рдЪ рдоेрдШ
(iv) рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा।
рдЙрдд्рддрд░-(i) рд╕ंрдШрдирди- -рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХे рддрд░рд▓ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХी рдк्рд░рдХिрдпा рдХो рд╕ंрдШрдирди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрджि рд╣рд╡ा рдЕрдкрдиे рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдиीрдЪे рдаंрдбी рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдЗрд╕рдХे рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдХी рдоाрдд्рд░ा рдЬрд▓ рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддी рд╣ै। рдЬрдм рднी рдУрд╕ांрдХ рддाрдкрдоाрди, рд╣िрдоांрдХ рд╕े рдиीрдЪे рдЧिрд░ рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рд╕ीрдзे рдХ्рд░िрд╕्рдЯрд▓ीрдХрд░рдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рд╣िрдо рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।
рд╕ंрдШрдирди рджो рдХाрд░рдХो рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै। рдк्рд░рдердо рд╡ाрдпु рдХी рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдд рдЖрд░्рдж्рд░рддा рддрдеा рдж्рд╡िрддीрдп рд╢ीрддрд▓рди рдХी рдоाрдд्рд░ा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдорд░ुрд╕्рдерд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ो рдоें рдУрд╕ांрдХ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╢ीрддрд▓рди рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдкрдб़рддी рд╣ै рдЬрдмрдХि рдЖрд░्рдж्рд░ рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдоे рд╢ीрддрд▓рди рдХी рдХрдо рдоाрдд्рд░ा рднी рд╕ंрдШрдирди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдЖрд░рдн рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдХोрдИ рднी рд╕ंрдШрдирди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдЙрд╕ рд╕рдордп рддрдХ рд╕рдо्рдкрди्рди рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी, рдЬрдм рддрдХ рдРрд╕ा рдзрд░ाрддрд▓ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рди рд╣ो, рдЬिрд╕ рдкрд░ рдж्рд░рд╡ рд╕ंрдШрдиिрдд рд╣ो рд╕рдХे।
(ii) рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा–рдкрд░्рд╡рддीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬрдм рдЖрд░्рдж्рд░ рд╡ाрдпु рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рдоें рдЖрдП рдХिрд╕ी рдкрд░्рд╡рдд рдЕрдерд╡ा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдКँрдЪे рднूрднाрдЧ рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै, рдФрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡рд╢ рд╣ोрддी рд╣ै। рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рд╕े рдпрд╣ рдаंрдбी рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХो рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░ा рджेрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдиेрдХ рдкрд░्рд╡рддो рдХे рдкрд╡рдиाрднिрдоुрдЦी рдвाрд▓ рднाрд░ी рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рдк्рд░рддिрдкрд╡рди рдвाрд▓, рдЬिрди рдкрд░ рд╣рд╡ा рдКрдкрд░ рд╕े рдиीрдЪे рдЙрддрд░рддी рд╣ै рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рдкाрддे рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рд╡िрд╕्рддृрдд рд░ूрдк рдоें рднाрд░рдд, рдЙрдд्рддрд░ी рдЕрдоेрд░िрдХा рддрдеा рджрдХ्рд╖िрдгी рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рдкрд╢्рдЪिрдоी рддрдЯों рдкрд░ рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рд╡рд░्рд╖рдг рдХी рдоाрдд्рд░ा ‘рдвाрд▓’ рдкрд╣ाрдб़ी рдХी рдКंрдЪाрдИ рддрдеा рд╡ाрдпुрд░ाрд╢ि рдХे рддाрдкрдоाрди рддрдеा рдЗрд╕рдоें рдоौрдЬूрдж рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдХी рдоाрдд्рд░ा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै। рдкрд░्рд╡рдд рдХे рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдКрдкрд░ рд╕े рдиीрдЪे рдЙрддрд░рддी  рд╣рд╡ा рдЬрд▓рд╡िрд╣ीрди рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдЕрдд: рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╢ुрд╖्рдХ рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं।
(iii) рдЙрдЪ्рдЪ рдоेрдШ (5 рд╕े 14 рдХिрдоी)-рдЗрд╕рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै-
(рдХ) рдкрдХ्рд╖ाрдн рдоेрдШ -рдпрд╣ рддंрддुрдиुрдоा, рдХोрдорд▓ рддрдеा рд╕िрд▓्рдХ рдЬैрд╕ी рдЖрдХृрддि рдХे рдоेрдШ рд╣ै। рдЬрдм рдпे рдоेрдШ рд╕рдоूрд╣ рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрдХрд░ рдЖрдХाрд╢ рдоें рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рддрд░ीрдХे рд╕े рддैрд░рддे рдирдЬрд░ рдЖрддे рд╣ैं, рддो рдпे рд╕ाрдл рдоौрд╕рдо рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЬрдм рдпे рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рддрд░ीрдХे рд╕े рдордз्рдп рд╕्рддрд░ी рдоेрдШों рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ुрдП рд╣ैं, рддो рдЖрд░्рдж्рд░ рдоौрд╕рдо рдХी рдкूрд░्рд╡ рд╕ूрдЪрдиा рджेрддे рд╣ैं।
(рдЦ) рдкрдХ्рд╖ाрдн рд╕्рддрд░ी рдоेрдШ -рдпे рдкрддрд▓े рд╢्рд╡ेрдд рдЪाрджрд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпे рд╕рдорд╕्рдд рдЖрдХाрд╢ рдХो рдШेрд░рдХрд░ рджूрдз рдЬैрд╕ी рд╢рдХ्рд▓ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдпे рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рддूрдлाрди рдХे рд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ै।
(рдЧ) рдкрдХ्рд╖ाрдн рдХрдкाрд╕ी рдоेрдШ-рдпे рдоेрдШ рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рд╢्рд╡ेрдд рдкрдд्рд░рдХों рдЕрдерд╡ा рдЫोрдЯे рдЧोрд▓ाрдХाрд░ рд░ूрдк рдоें рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ैं, рдЗрдирдХी рдХोрдИ рдЫाрдпा рдирд╣ीं рдкрдб़рддी। рдпे рд╕рдоूрд╣ो. рд░ेрдЦाрдУं рдЕрдерд╡ा рдЙрд░्рдоिрдХाрдУं рдоें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдРрд╕ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдоैрдХрд░ेрд▓ рдЖрдХाрд╢ рдХрд╣рддे рд╣ै।
(iv) рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा -рдкрд╢्рдЪिрдоी рдШाрдЯ рдХी рд╕рд╣рдпाрдж्рд░ि рдкрд╣ाрдб़िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд░рдм рд╕ाрдЧрд░ рдХी рдЖрд░्рдж्рд░ рд╣рд╡ा рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡рд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдпे рдлैрд▓рдХрд░ рдаंрдбी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं рдФрд░ рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡рд░्рд╖рдг рдХी рдоाрдд्рд░ा рдвाрд▓, рдкрд╣ाрдб़ी рдХी рдКँрдЪाрдИ рддрдеा рд╡ाрдпुрд░ाрд╢ि рдХे рддाрдкрдоाрди рддрдеा рдЗрд╕рдоें рдоौрдЬूрдж рдЖрд░्рдж्рд░рддा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै। рдкрд░्рд╡рдд рдХे рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдКрдкрд░ рд╕े рдиीрдЪे рдЙрддрд░рддी рд╣рд╡ा рдЬрд▓рд╡िрд╣ीрди рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдЕрдд: рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╢ुрд╖्рдХ рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╡ृрд╖्рдЯि
рдЫाрдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा рд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░, рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рднीрддрд░ी рднाрдЧ рддрдеा рдЙрдЪ्рдЪ рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рдиिрдо्рди рд╡рд░्рдгрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ै, рдЬрд╣ाँ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖рдг 50 рд╕ेрдоी рд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрд╖्рдгрдХрдЯिрдмंрдз рдоें рд╕्рдеिрдд рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рдкрд╢्рдЪिрдоी рднाрдЧ рддрдеा рд╢ुрд╖्рдХ рдорд░ुрд╕्рдерд▓ рдЗрд╕ी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддे рд╣ै।
5. рд╡ाрдк्рдкрди рддрдеा рд╡ाрд╖्рдкोрдд्рд╕рд░्рдЬрди рдХी рджрд░ рдХो рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХाрд░рдХों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддрд░рд▓ рдкрджाрд░्рде рдПрд╡ं рдЬрд▓-рдЧैрд╕ीрдп рдкрджाрд░्рде рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрддे рд╣ै, рдЙрд╕े рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдЕрдерд╡ा рд╡ाрд╖्рдкрди рдХрд╣рддे рд╣ै। рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХी рджрд░ рддрдеा рдкрд░िрдгाрдо рдЪाрд░ рдШрдЯрдХो рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं
(i) рд╢ुрд╖्рдХрддा -рд╢ुрд╖्рдХ рд╡ाрдпु рдоें рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЖрд░्рдж्рд░ рд╡ाрдпु рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХी рджрд░ рдПрд╡ं рдоाрдд्рд░ा рдХрдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
(ii) рддाрдкрдоाрди-рдзрд░ाрддрд▓ рдХा рддाрдкрдХ्рд░рдо рдмрдв़ рдЬाрдиे рд╕े рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдмреЭ рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा рдаंрдбे рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдХрдо рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै।
(iii) рд╡ाрдпु рдкрд░िрд╕ंрдЪрд░рдг -рд╡ाрдпु рд╕ंрд░рдЪрд░рдг рд╕े рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рдХी рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै।
(iv) рдЬрд▓рдЦंрдб-рд╡िрд╢ाрд▓ рдЬрд▓рдЦрдг्рдбों рдХे рдКрдкрд░ рд╡ाрд╖्рдкीрдХрд░рдг рд╕्рдерд▓ рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
6. рдоेрдШ рдХैрд╕े рдмрдирддे рд╣ैं? рдФрд╕рдд рдКँрдЪाрдИ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдоेрдШों рдХे рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдмрддाрдЗрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рдоुрдХ्рдд рд╡ाрдпु рдоें рдКंрдЪाрдИ рдкрд░, рдзूрд▓ рдХрдгों рдкрд░ рд▓рджे рдЬрд▓рдХрдгों рдпा рд╣िрдордХрдгों рдпा рд╣िрдордХрдгों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рдоेрдШ рдХрд╣рддे рд╣ै। рд╡ाрдпु рдХे рддाрдкрдоाрди рдХे рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдиीрдЪे рдЧिрд░рдиे рдкрд░ рдмाрджрд▓ рдмрдирддे рд╣ैं। рд╡ाрдпु рдХे рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рддрдеा рдлैрд▓рдиे рд╕े рдЙрд╕рдХा рддाрдкрдоाрди рдУрд╕ांрдХ рд╕े рдиीрдЪे рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рд╣рд╡ा рдоें рд╕ंрдШрдирди рд╣ोрддा рд╣ै। рдпे рдЬрд▓рдХрдг рд╡ाрдпु рдоें рдЖрд░्рдж्рд░рддाрдЧ्рд░ाрд╣ी рдХрдгों рдкрд░ рдЬрдордХрд░ рдмाрджрд▓ рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। рдЕрдзिрдХांрд╢ рдоेрдШ рдЧрд░्рдо рдПрд╡ं рдЖрд░्рдж्рд░ рд╡ाрдпु рдХे рдКрдкрд░ рдЙрдардиे рд╕े рдмрдирддे рд╣ैं। рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣рд╡ा рдлैрд▓рддी рд╣ै
рдФрд░ рдЬрдм рддрдХ рдУрд╕ाрдХ рддрдХ рди рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрдП, рдаंрдбी рд╣ोрддी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдХुрдЫ рдЬрд▓рд╡ाрд╖्рдк рдоेрдШों рдХे рд░ूрдкं рдоें рд╕ंрдШрдиिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рджो рд╡िрднिрди्рди рддाрдкрдоाрди рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡ाрдпुрд░ाрд╢िрдпों рдХे рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े рднी рдоेрдШो. рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ोрддी рд╣ै। рдоेрдШ-рдЖрдзाрд░ рдХी рдФрд╕рдд рдКँрдЪाрдИ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдоेрдШों рдХो рддीрди рд╡рд░्рдЧो рдоें рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै।
(i) рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ (6000 рд╕े 10000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКंрдЪे) рдЬैрд╕े-рдкрдХ्рд╖ाрдн, рд╕्рддрд░ीрдп рддрдеा рдХрдкाрд╕ी рдоेрдШ।
(ii) рдордз्рдпрдо рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ-(3000 рд╕े 6000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКँрдЪे) рдЬैрд╕े-рдордз्рдп рдХрдкाрд╕ी рд╢िрдЦрд░ рдоेрдШ।
(iii) рдиिрдо्рди рд╕्рддрд░ीрдп рдоेрдШ-(3000 рдоीрдЯрд░ рддрдХ рдКंрдЪे) рдЬिрдирдоें рд╕्рддрд░ी рдХрдкाрд╕ी рдоेрдШ, рд╡рд░्рд╖ा рд╕्рддрд░ी рдоेрдШ, рдХрдкाрд╕ी рдоेрдШ, рдХрдкाрд╕ी рд╡рд░्рд╖ा рдоेрдШ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।
7. рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╡рд░्рд╖рдг рдХे рд╡िрддрд░рдг рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд▓рдХ्рд╖рдгों рддрдеा рдЗрди्рд╣ें рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХाрд░рдХों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХीрдЬिрдП।
рдЙрдд्рддрд░-рд╡рд░्рд╖рдг рдХे рдоुрдЦ्рдп рд▓рдХ्рд╖рдг рднूрдоंрдбрд▓ीрдп рджाрдм рддрдеा рдкрд╡рди рдк्рд░рдгाрд▓ी, рд╕्рдерд▓ рдПрд╡ं рдЬрд▓ рдХे рд╡िрддрд░рдг рддрдеा рдЙрдЪ्рдЪाрд╡рдЪ рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХे рдк्рд░рдХृрддि рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдордЭाрдП рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ै-
(i) рдЙрдЪ्рдЪ рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдЙрдЪ्рдЪ рджाрдм рд░рдЦрддे рд╣ै, рдЬिрдирдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдиीрдЪे рдЙрддрд░рддी рддрдеा рдЕрдкрд╕рд░िрдд рд╣ोрддी рд╣рд╡ाрдУं рд╕े рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ाँ рд╢ुрд╖्рдХ рджрд╢ा рд░рд╣рддी рд╣ै।
(ii) рд╡िрд╖ुрд╡рддीрдп рдиिрдо्рди рджाрдм рдкрдЯ्рдЯी, рдЬрд╣ाँ рд╣рд╡ाрдПँ рдЕрднिрд╕рд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ै, рдХाрдлी рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддी рд╣ैं। рдкрд╡рдиों рдПрд╡ рджाрдм рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдпрд╣ाँ рдХी рд╡ाрдпु рдк्рд░рдХृрддि рднी рд╡рд░्рд╖рдг рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдХ рд╣ै।
(iii) рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ीрдп рд╡िрднिрди्рдирддा рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд, рд╕्рдерд▓ рдПрд╡ं рдЬрд▓ рдХा рд╡िрддрд░рдг рднूрдоंрдбрд▓ीрдп рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░рддिрд░ूрдк рдХो рдЬрдЯिрд▓ рдмрдиा рджेрддा рд╣ै। рдордз्рдп рдЕрдХ्рд╖ाрд╢ों рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕्рдерд▓ीрдп рднू-рднाрдЧ рдХрдо рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
(iv) рдкрд░्рд╡рддीрдп рдмाрдзाрдПँ рднूрдоंрдбрд▓ीрдп рдкрд╡рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕े рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдЖрджрд░्рд╢ рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдк्рд░рддिрд░ूрдк рдХो рдмрджрд▓ рджेрддी рд╣ै। рдкрд░्рд╡рддों рдХे рдкрд╡рдиाрднिрдоुрдЦ рдвाрд▓ рдЦूрдм рд╡рд░्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рдк्рд░рддिрдкрд╡рди рдвाрд▓ рддрдеा рдЗрдирдХे рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдХे рдиिрдо्рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡ृрд╖्рдЯि рдЫाрдпा рдоें рдЖрддे рд╣ै।
рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХाрд░рдХो рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддी рд╣ै-
(i) рддाрдкрдоाрди -рдпрджि рд╕ंрдШрдирди 0°C рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рд╖рдг, рд╡рд░्рд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।
(ii) рдЬрд▓ рдХी рдмूрджों рдХे рд╣рд╡ा рд╕े рдЧुрдЬрд░рддे рд╕рдордп рд╡ाрдпुрдоंрдбрд▓ рдХो рджрд╢ा– рдпрджि рд╡рд░्рд╖ा рдХी рдмूंрджे рдиीрдЪे рдЧिрд░рддे рд╕рдордп рдаंрдбी рд╣рд╡ा рдкрд░рдд рд╕े рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै, рддो рдпे рдЬрдордХрд░ рдмрдЬрд░ी рдХा рд░ूрдк рд▓े рд▓ेрддी рд╣ै।
рддрдб़िрддрдЭрдЭा рдХी рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдзाрд░ाрдУं рдоें, рдЬрд▓ рдмूंрджें рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рд╣िрдоाрд╢ीрддिрдд рддाрдкрдоाрди рдкрд░ рд▓े рдЬाрдИ рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдУрд▓े рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧिрд░рддी рд╣ैं।
(iii) рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦा рд╕े рджूрд░ी -рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЕрдзिрдХ рдЧрд░्рдоी рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд░्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рджूрд░ी-рддрдЯрд╡рд░्рддी рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдХे рднीрддрд░ी рднाрдЧो рдоें рдХрдоी рд╕рдоुрдж्рд░ рддрд▓ рд╕े рдКंрдЪाрдИ-рдкрд░्рд╡рддीрдп рднाрдЧों рдоें рдоैрджाрдиों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдкрд╡рдиें-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдЖрдиेрд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ैं, рдкрд░рди्рддु рд╕्рдерд▓ рд╕े рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╢ुрд╖्рдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ीрдп рдзाрд░ाрдПँ-рдЙрд╖्рдг рдзाрд░ाрдУं рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ै; рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡िрдкрд░ीрдд, рд╢ीрддрд▓ рдкрд╡рдиों рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╡рдиें рд╢ुрд╖्рдХ рд╣ोрддी рд╣ै।
Previous Post Next Post